Bałtyk jest zły. Ekspert opowiada w wywiadzie o rozległych obszarach pozbawionych życia, niebezpiecznych niebiesko-zielonych algach i podnoszącym się poziomie mórz.

Zanieczyszczenie i kryzys klimatyczny wpływają na Morze Bałtyckie. Ale jak źle jest naprawdę? A co jeszcze nas czeka? Markus Meyer z Instytutu Badań Morza Bałtyckiego im. Leibniza w Warnemünde przedstawia swoją ocenę.

t-online: Panie Meyer, jak się obecnie sprawuje Morze Bałtyckie?

Marek Meyer: Morze Bałtyckie nie ma się dobrze. Częstość występowania stref niedotlenienia jest bardzo duża. Martwych stref jest więcej niż kiedykolwiek wcześniej.

Czym dokładnie są martwe strefy?

Nazywamy to obszarami, w których bakterie nadal istnieją, ale bardziej rozwinięte zwierzęta i rośliny nie mogą już żyć z powodu braku tlenu w wodzie. Jedna z głównych przyczyn takiego stanu rzeczy w Morzu Bałtyckim sięga dziesięcioleci. Po II wojnie światowej nastąpiła intensyfikacja rolnictwa. Wiele składników odżywczych, które wcześniej były używane na polach do nawożenia, zostało wypłukanych do morza przez rzeki. Nieoczyszczone ścieki trafiały również do Bałtyku. Potem system się przewrócił.

I czy do dziś to zauważasz?

Od lat 80-tych ilość tego składnika odżywczego była systematycznie zmniejszana. Ale transport substancji odżywczych z Morza Bałtyckiego jest minimalny, więc zmiany zachodzą bardzo powoli. Tak więc środki stosowane od czterdziestu lat nie przyniosły jeszcze większego efektu.

Jak duże są te martwe strefy?

Całkowity obszar martwych stref jest dziś mniej więcej wielkości Republiki Irlandii.

Jaką rolę odgrywa w tym globalne ocieplenie?

Im wyższa temperatura wody, tym mniej tlenu rozpuszcza się w wodzie. Ponadto przyspieszany jest rozkład materii organicznej. To zużywa więcej tlenu. Dlatego zmiany klimatu potęgują negatywne skutki.

Jak będzie kształtować się temperatura wody według aktualnych prognoz?

Zależy to w dużej mierze od tego, jak bardzo globalne emisje są redukowane. Region Morza Bałtyckiego jest szczególnie dotknięty, z temperaturami wyższymi niż średnia światowa. Jeśli weźmie się za punkt odniesienia niedawną przeszłość, zakłada się, że powierzchnia Ziemi ociepliła się o co najmniej jeden do trzech stopni do końca stulecia. Ale nawet kolejny stopień ocieplenia ma katastrofalne skutki.

Na przykład pokrywa lodowa będzie się zmniejszać zimą. Odgrywa to dużą rolę w ekosystemie, gdy nie ma już lodu. Na przykład foki obrączkowane rodzą młode na lodzie. Kiedy to się skończy, populacja spadnie.

Co oznaczają martwe strefy dla ludzi?

Konsekwencją dostarczania składników odżywczych w przeszłości jest niebiesko-zielony zakwit glonów, który możemy obserwować dzisiaj. Może to nadal rosnąć, ponieważ cieplejsza woda oznacza również lepsze warunki dla niebiesko-zielonych alg. Zakazy kąpieli z powodu niebiesko-zielonych alg nadal będą nas niepokoić w przyszłości. To z pewnością ma wpływ na dzisiejszą turystykę. Nie znam jednak dokładnych liczb.

Czy można sobie wyobrazić, że w cieplejszych wodach powstanie ostatecznie tyle niebiesko-zielonych alg, że nie będzie można pływać w Morzu Bałtyckim?

Nie, myślę, że to bardzo pesymistyczne.

Kolejnym problemem jest podnoszenie się poziomu mórz. Która wyspa na Morzu Bałtyckim zatonie pierwsza?

Może nikt z dorosłych. W północnej części regionu Morza Bałtyckiego poziom terenu podniósł się od czasu ostatniej epoki lodowcowej, ponieważ nie ma już ciężaru ciężkich lodowców. To kompensuje wzrost poziomu morza.

A na południu? Czyli na niemieckim i polskim wybrzeżu?

Nie ma tam wzniesienia nad ziemię.

Co to oznacza dla wybrzeża?

To zależy od projekcji. Scenariusze wahają się od 50 cm do wzrostu poziomu morza o 1 metr, a scenariusze ekstremalne zakładają nawet 2 metry. Więc niektóre płaskie obszary są dotknięte. Ochrona wybrzeża musi zostać zmodyfikowana.

Czy ludzie mogą się do tego przystosować, czy też niektóre obszary należy pozostawić morzu?