Przez 21 lat Jacek Majchrowski był prezydentem, prezydentem, jak się tu mówi, Krakowa. Wspierany przez partie lewicowe i konserwatywne, kilkukrotnie zwyciężył z kandydatami rządzącej partii BIS, w tym z dzisiejszym prezydentem Andrzejem Dudą. W lipcu Majkrowski otrzymał Federalny Krzyż Zasługi za zasługi dla przyjaźni polsko-niemieckiej. 76-latek wita wszystkich całusem w rękę w swoim gabinecie w Pałacu Wielkopolskim, XVI-wiecznej renesansowej budowli.

SZ: Pan. Majkrowski, czego oczekujesz od niedzielnych wyborów?

Jacek Majchrowski: Cóż, z tego, co usłyszałem w poniedziałek w telewizyjnej debacie z Donaldem Tuskiem, Mateuszem Morawieckim i innymi czołowymi kandydatami, po wyborach będziemy żyć w kraju mlekiem i miodem płynącym. A tak na poważnie: chciałbym zmiany politycznej, nowego kierunku, zupełnie innego niż partia rządząca.

Jaka jest stawka Twoim zdaniem?

Jako burmistrz widzę niebezpieczeństwo, że samorządy regionalne i lokalne za czasów PiS przekształcą się w instytucje frontowe. Radykalna centralizacja miała miejsce już w ciągu ostatnich ośmiu lat. Samorządność odgrywa coraz mniejszą rolę.

Co to oznacza w praktyce?

Mamy dwa problemy: centralizację i populizm. Ze względów populistycznych znacząco obniżono stawki podatku dochodowego i podatku od działalności gospodarczej. Dochody z tych podatków przekazywane są z budżetu państwa do gmin, skąd pokrywają swoje wydatki i którymi mogą samodzielnie dysponować. W wyniku tej reformy, na której z pewnością skorzystają obywatele i firmy, nasze dochody spadły o 20 proc. Czyli miliard złotych (Około 225 milionów euro, przyp. red.) Zmniejszenie budżetu miasta. Występuje również niedobór środków finansowych UE, któremu udało się zaradzić dzięki reformie polskiego sądownictwa. Jesteśmy teraz zależni od rządu w Warszawie i musimy prosić go o pieniądze na pewne rzeczy.

Czym dokładnie jest brak pieniędzy?

Finansowanie z unijnego Funduszu Odbudowy Korony nie jest przeznaczone specjalnie na rozbudowę linii tramwajowych w Krakowie. Ale pieniądze z tego funduszu zostaną przeznaczone także na muzea. Nie do konserwacji technicznej, ale do specjalnych wystaw. Fundusze przeznaczono także na obiekty socjalne, takie jak domy starców.

Czy gdybyś należał do partii PiS, miałbyś mniej problemów?

Cóż, każdy burmistrz ma problem z reformą podatkową. Jednak dostęp do funduszy dystrybuowanych przez rząd jest znacznie łatwiejszy jako członek partii. Widzę to w mniejszych miejscowościach. Płacą im tak dużo, że nie wiedzą, co ze sobą zrobić. Widzę w tym politykę rządu zasadniczo skierowaną przeciwko dużym miastom – są one zbyt niezależne dla rządu PiS.

Dlaczego rząd to robi?

Próbuje dotrzeć do swoich wyborców. Mieszkają głównie na obszarach wiejskich, w małych miasteczkach i wsiach. Poza tym więź PiS z Kościołem jest bardzo silna – jest to szczególnie widoczne w małych miasteczkach. Tamtejsze duchowieństwo ma ogromny wpływ na ludzi i ich zachowania podczas głosowania.

Kraków jest jedną z najważniejszych siedzib Kościoła katolickiego w Polsce; To tutaj rozpoczęło się życie Papieża Jana Pawła II.

Miejscowy arcybiskup uważany jest za urzędnika PiS. Nie jest lubiany przez mieszkańców miasta. A ludzie tutaj nie pozwalają kościołowi mówić im, jak powinni żyć i głosować. Mają inne doświadczenia, inne wykształcenie, są bardziej pewni siebie.

W trakcie kampanii wyborczej PiS budował wizerunek wroga Niemiec. Zarzucał liderowi opozycji Donaldowi Tuskowi chęć pozostawienia Polski wpływom niemieckim. Tutaj w Krakowie utrzymujecie kontakty z Frankfurtem nad Menem, Lipskiem i Norymbergą. Jak widzisz relacje między naszymi krajami?

Nigdy nie pozwoliłem sobie na wpływ stosunków międzypaństwowych. Byliśmy aktywnymi partnerami Moskwy i Petersburga aż do rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Na tym poziomie jest to osobista, praktyczna wymiana, która zawsze dobrze się sprawdzała w niemieckich miastach – nawet teraz.

Czy możesz podać przykład współpracy?

Dotyczy to np. wspólnej pomocy dla Ukrainy. Odbywają się wymiany kulturalne z niemieckimi miastami i spotkania między odwiedzającymi się studentami. Bardzo ważne wydaje mi się, aby młodzi ludzie dostrzegli, że wrogie obrazy kreowane obecnie przez polski rząd nie mają nic wspólnego z rzeczywistością. Nadal możecie się przyjaźnić i wspólnie pracować nad projektami. Spotykają się na przykład parlamenty młodzieżowe Krakowa i Lipska – ale rozmawiają ze sobą po angielsku.

Czy nie boisz się, że ta agresywna rozmowa spowoduje długotrwałe szkody?

Na poziomie władz stanowych szkody już zostały wyrządzone. Dziesięć lat temu byliśmy wzorem integracji w UE i mieliśmy dobre relacje z sąsiadami. Polska jest wzorowym uczniem wśród nowych krajów UE. Ale teraz, gdy w naszym sąsiedztwie trwa wojna, nie mamy już z nikim dobrych stosunków.

Jak Niemcy powinni zareagować na retorykę PiS?

Wygasa. Naprawdę nie ma potrzeby reagować na tego typu obelgi.