Frankfurt jest w ruinie
Fani jazzu postrzegali koniec wojny nie jako porażkę, ale jako wyzwolenie: „Znowu mogliśmy swobodnie myśleć, znów mogliśmy reprezentować wszystkie zainteresowania muzyczne… Nie było już zakazanych stacji radiowych”. I duchem” – może można przeczytać w pierwszym powojennym numerze Jazz Club News, który Horst Lippmann odtworzył na maszynie do pisania za pomocą kalki.

Fakt, że amerykańskie siły alianckie założyły swoją kwaterę główną nad Menem, był łutem szczęścia dla sceny jazzowej. Zaledwie dziewięć dni po poddaniu się Carlo Bohlander otrzymał pozwolenie na występ jako Hot Club Combo. Frankfurccy muzycy jazzowi wkrótce mieli mnóstwo pracy w klubach amerykańskich żołnierzy i nawet w zrujnowanym Frankfurcie zapotrzebowanie na rozrywkę i rozrywkę wkrótce ponownie wzrosło.

Kilka kroków od Jazzkellera znajduje się Jazzhaus, średniowieczny dom z muru pruskiego. Mieścił się w nim bar i był siedzibą założonego w 1952 roku Hot Club Frankfurt i Niemieckiego Związku Jazzowego.

W domu Lipmana – niesamowita atmosfera

Restauracja Bayernhof, prowadzona przez rodziców Horsta Lippmanna w Bahnhofviertel i będąca popularnym miejscem spotkań hipsterów, została zniszczona podczas wojny. Po zakończeniu wojny udało im się tanio kupić ruiny Grand Hotelu Continental, który znajdował się naprzeciw głównego dworca kolejowego. Początkowo użytkowany był tylko parter, później także pierwsze piętro, które przed deszczem chronił tymczasowy dach. Wkrótce Horst był także gospodarzem sesji jazzowych w At Lippmann’s, gdzie grał Hot Club Combo i stał się magnesem dla kochających jazz Niemców i amerykańskich żołnierzy.

„Sesje trwały od 20:00 do 6:00, ponieważ w tym czasie obowiązywała jeszcze godzina policyjna. Musiałem więc zacząć wieczorem, a potem grać jazz przez całą noc, aż rano mogłem wrócić na ulicę. Jednak na tych sesjach było tłoczno. To była niesamowita atmosfera.”

Jedną z nielicznych kobiet niemieckiego jazzu była pianistka Jutta Hepp (tutaj z Carlo Bolanderem). W 1955 roku „Europejska Pierwsza Dama Jazzu” opuściła Frankfurt i udała się do Nowego Jorku. Tam miała udany start i ustanowiła rekordy dla Blue Note. Szybko jednak porzuciła karierę muzyczną i popadła w zapomnienie

„Jazz – Słyszeliśmy i widzieliśmy”: pierwszy na świecie serial telewizyjny o tematyce jazzowej

Carlo Bohlander założył Domicile du Jazz w 1952 roku, wzorując się na francuskich klubach bohemy. „Salon” i „obóz szkoleniowy” dla frankfurckich muzyków jazzowych, czyli dzisiejsza Piwnica Jazzowa, zostały zbudowane w nienaruszonej, sklepionej piwnicy domu przy Kleine Bockenheimer Straße, który został zniszczony przez bomby.

W 1953 roku Horst Lippmann (który później odniósł duży sukces dzięki swojej agencji muzycznej Lippmann & Rau) wraz z nowo założoną Niemiecką Federacją Jazzową zorganizowali pierwszy Niemiecki Festiwal Jazzowy, który do dziś jest kontynuowany przez HR i jest uważany za najstarszy festiwal jazzowy na świecie. Horst Lippmann i Olaf Hodtwalker produkowali programy jazzowe dla stacji radiowych AFN i HR, później powstał jazzowy serial telewizyjny (znowu pierwszy na świecie!) pt. „Jazz – Heard and Seen”. Kolejna tradycyjna impreza, Jazz in Palmengarten Park, rozpoczęła się w 1959 roku i dziś jest również uznawana za najstarszą na świecie serię jazzową na świeżym powietrzu.

Po restauracji Jazzkeller Carlo Bohlander założył Storyville – The House of Jazz przy Stiftstrasse w 1955 roku, a później założył dwie kolejne restauracje, Down by the Riverside i Balalaika.

Frankfurt Hot Club – zalążek powojennego niemieckiego jazzu

Frankfurt stał się miastem boomu jazzowego w latach cudu gospodarczego. W niemieckich sondażach jazzowych (ankieta czytelników przeprowadzona przez magazyn dla mężczyzn Die Gondel) pierwsze miejsca zajęły frankfurckie zespoły. Frankfurt przyciągnął wielu najwyższej klasy muzyków jazzowych z całych Niemiec i zagranicy. Frankfurt Hot Club stał się zalążkiem powojennego niemieckiego jazzu. Scena jazzowa Frankfurtu promieniuje także poza granicami kraju.

W 1957 roku Werner Wunderlich zorganizował tournee koncertowe Frankfurt All Stars w Polsce. Ta podróż za żelazną kurtynę była pierwszym polsko-niemieckim spotkaniem kulturowym zimnej wojny, a muzycy skupieni wokół Emila i Alberta Mangelsdorfów oraz Jockey Freund odbyli nie tylko misję muzyczną, ale także misję w zakresie polityki zagranicznej.

Zespół jazzowy Hessischer Rundfunk powstał w 1958 roku z inicjatywy Horsta Lippmanna. Dusko Gojkovic (tp), Rudi Sehring (d), Jockey Freund (saksofon), Pepsi Auer (p), Emil Mangelsdorf (saksofon), Peter Trunk (b) oraz jako dyrygent Albert Mangelsdorf (tp)

1958: Albert Mangelsdorf w Domu Jazzu

W 1958 roku Albert Mangelsdorf przyjął zaproszenie na słynny Newport Jazz Festival w USA i reprezentował Niemcy w międzynarodowym big bandzie. Był to pierwszy okrzyk wygłoszony przez puzonistę Alberta Mangelsdorfa w ojczyźnie jazzu. W kolejnych dziesięcioleciach jego innowacyjny styl gry uczynił go czołowym muzykiem na swoim instrumencie na świecie. W 1980 roku w ankiecie krytyków magazynu jazzowego „Down Beat” uznano go za najlepszego puzonistę na świecie.

Jednak pomyślność jazzu w tamtych latach nie znalazła odzwierciedlenia w sytuacji ekonomicznej muzyków jazzowych. Nagłówek Komitetu Jazzowego w 1956 roku brzmiał: „Niepodzieleni cudem gospodarczym: muzycy jazzowi reprezentują smutny rozdział w niemieckiej polityce społecznej”. Już wtedy wielu muzyków jazzowych utrzymywało się głównie z płytkiej muzyki popowej i rozrywkowej; A było ich tylko kilku. Zarabiał na życie występując w klubach jazzowych i na festiwalach, które były teraz wszędzie w Niemczech.

Aby uczcić 25. rocznicę powstania Jazzkillera w 1977 roku, Mild Maniac dał koncert plenerowy w wówczas słabo zagospodarowanym Römerbergu: Volker Kriegel (brama), Thomas Petermann (klucz), Hans Peter Struer (b), Evert Fratermann (dr). , Nebi Nuya (procent)

„Nieuczestnicy cudu gospodarczego: muzycy jazzowi to smutny rozdział w niemieckiej polityce społecznej”

Bandyci, beatnicy i hipisi
Pod koniec lat pięćdziesiątych boom jazzowy ponownie osłabł. Wraz z rock and rollem i housem, zupełnie inne style muzyczne stały się bardzo popularne wśród nowego pokolenia młodych ludzi. „Zalew wydarzeń jazzowych, jakie kiedyś niosła ze sobą moda jazzowa, dobiegł końca” – napisano w 1967 roku „Jazzpodium”.

Jazz ewoluował obecnie od tanecznego swingu i optymistycznego jazzu do free jazzu, który kiedyś był trudny do strawienia i stał się muzyką niszową dla wiernych fanów. Rytm i rock ze zniekształconymi gitarami stały się ścieżką dźwiękową ruchu studenckiego, okupacji Uniwersytetu Goethego czy wojen miejskich we frankfurckiej dzielnicy Westend.

Spektrum z Volkerem Kriegelem (brama), Eberhardem Weberem (b) i Rainerem Brüninghausem (klucz)

„Wolę grać z moim zespołem przed publicznością, która chce się dobrze bawić”.

Magazyn Der Spiegel zacytował wypowiedź gitarzysty Volkera Kriegela z 1971 roku: „Wolę grać z moim zespołem przed publicznością, która chce się bawić, niż ze wspólnym zespołem jazzowym”. Wraz ze swoimi zespołami Dave Pike Set, Spectrum i Mild Maniac stworzył fuzję jazzu i rocka z Frankfurtu. Tym samym ponownie przyciągnął szerszą publiczność. Od 1977 roku grał z Albertem Mangelsdorfem w zespole United Jazz + Rock prowadzonym przez stuttgarckiego pianistę Wolfganga Donnera. Nagrany w tym samym roku debiutancki album „Live im Schützenhaus” jest dotychczas najbardziej udanym niemieckim nagraniem jazzowym.

Jazz City we Frankfurcie dzisiaj
W latach 90. bogate dziedzictwo jazzowe miasta wróciło na światło dzienne. W 1990 roku muzycy z Frankfurtu, w tym weteran jazzu Emil Mangelsdorf, założyli Jazz Initiative, która jest obecnie jedną z największych inicjatyw jazzowych w Niemczech, liczącą ponad 850 członków i organizującą około 60 koncertów rocznie. Ówczesna szefowa działu kultury Linda Resch nie tylko utworzyła dział muzyczny dla niezależnej sceny muzycznej, ale także stworzyła „Frankfurt City Jazz Business Scholarship”, które jest przyznawane corocznie i obecnie wynosi 10 000 euro.

Jednakże panująca w tamtych latach tendencja, aby jazz stał się przedmiotem nauczania uniwersyteckiego w Niemczech, również stała się niekorzystna dla Frankfurtu. W wielu szkołach wyższych i uniwersytetach w nowo zjednoczonych Niemczech odpowiedzialne ministerstwa przywróciły programy studiów jazzowych – ale nie w Hesji. Obecnie istnieją możliwości ponownego studiowania we Frankfurcie, ale wielu młodych muzyków przenosi się na większe uniwersytety jazzowe w Kolonii, Berlinie, Mannheim i Moguncji.

Na świecie pozostało już tylko kilka profesjonalnych big bandów radiowych, a we Frankfurcie jest jeden z nich: big band Hessischer Rundfunk. Od 2022 roku współpracuje z Akademią Muzyczną (HfMDK) przy nowym kursie „Big Band – Granie, Pisanie, Dyrygowanie”.

Oprócz tradycyjnych instytucji o międzynarodowym zasięgu, takich jak Jazzkiller, German Jazz Festival i HR Big Band, to dzisiejsza niezależna scena wyróżnia Frankfurt jako miasto jazzu. Dobrowolne zaangażowanie Jazz Initiative, Forum Muzyki Improwizowanej, Jazz Montez oraz innych klubów i inicjatyw stanowi obecnie kręgosłup frankfurckiej sceny jazzowej. Frankfurt z pewnością nie jest już „Jazzową Stolicą Republiki”, ale Frankfurt zawsze pozostał miastem jazzu.

Pierwszą część historii jazzu można przeczytać tutaj.