„Oszust” (fot. Alpita Dzhongrova, Marilyn Film Productions)

Agnieszka Holland (Fot. Martin J. Kraft, Archiwum Radia Czeskiego)

Znana polska reżyserka Agnieszka Holland jest blisko związana z Czechami. Jest absolwentką Praskiej Szkoły Filmowej FAMO. W 2013 roku nakręciła w Czechach swój serial „Płonący krzak – bohaterowie Pragi”. W trzech odcinkach opowiada o następstwach i konsekwencjach publicznego samospalenia studenta Jana Balázsa po stłumieniu Praskiej Wiosny. Jej ostatni film powstał w tym kraju w ubiegłym roku, w którym ponownie opowiada o losach czeskiej bohaterki. Film biograficzny „Szarlatan” opowiada historię czeskiego uzdrowiciela Jana Mikułaszka (1887-1973), człowieka o niezwykłych zdolnościach.

„Oszust opiera się na prawdziwych wydarzeniach i pozostaje im w pewnym stopniu wierny. Jednocześnie film oferuje dużą swobodę i żartobliwe podejście do biografii. Dzieje się tak także dlatego, że główny bohater jest mało znany. Jedyny napisany dostępnym źródłem jest książka, którą sam o sobie napisał. W tej biografii „Temat opisuje swoje życie pięknie i zrozumiale. Są też dokumenty sądowe, ale poza tym dostępnych jest tylko kilka wiarygodnych źródeł. Puszczę więc wodze fantazji. To film fabularny, a nie dokumentalny.”

Biografia terapeuty Jana Mikołajka

„Antychryst” (fot. Marilyn Film Productions)

Film opowiada historię czeskiego uzdrowiciela Jana Mikołajka, który podobno w połowie XX wieku pomógł kilku tysiącom ludzi ze wszystkich środowisk. Syn ogrodnika, który wierzył w moc ziół leczniczych, uważany był za „cudownego uzdrowiciela”. Ludzie ustawiali się w kolejce przed jego kliniką w Třebechovicach pod Orebem, w Hradečnie koło Kladna, a później przed jego willą w Jenštejnie pod Pragą. Wśród pacjentów znalazła się m.in. rodzina fabrykantów Ringhoferów, oficer partii nazistowskiej Martin Bormann, a później prezydent Czechosłowacji Antonin Zapotocki. Ten ostatni po pobycie w niemieckim obozie koncentracyjnym doznał gangreny w jednej nodze, a Mikołajowi udało się uniknąć amputacji. Ale po śmierci prezydenta odbył się pokazowy proces przeciwko „cudownemu uzdrowicielowi”. Jan Mikołajek został skazany na trzy lata więzienia.

READ  Historia filmu żydowskiego: ekspozycja ukryta / odsłonięta

„Antychryst” (fot. Marilyn Film Productions)

„W naszym przedstawieniu lub w interpretacji aktora Ivana Trojana Mikołajek jest postacią sprzeczną, dramatyczną, a nawet tragiczną. W jego duszy toczy się walka Boga z Szatanem. Widać, jak trudno jest człowiekowi mieć niezwykły talent. Ten talent w pewnych okolicznościach może stać się przekleństwem. „Duma może zamienić przyzwoitego człowieka w złego. Dla mnie najważniejsze jest opisanie tego, co dzieje się w umyśle głównego bohatera. Jest to w zasadzie psychologiczno-filozoficzne odzwierciedlenie Jan Mikołajek Jednocześnie zależało nam, aby opowieść była kolorowa, żywa i wciągająca.

Agnieszka Holland i czescy scenarzyści

Marek Epstein (Fot. Sarka Ševčíková, Archiwum Czeskiego Radia)

Scenariusz do filmu „Szarlatan” napisał słynny czeski pisarz Marek Epstein. Dla Agnieszki Holland była to druga współpraca z młodą czeską scenarzystką. Wcześniej nakręciła film o Janie Balázsie ze Stepanem Holiciem:

„To dwie różne osobowości. Obydwoje bardzo utalentowani. Mają dar opowiadania historii i poważnie traktują swoją pracę. Różna jest jednak ich wyobraźnia i stosunek do rzeczywistości. Otepan jest głęboko zanurzony w konkretną rzeczywistość, a Marek ma silniejszą wyobraźnię literacką. Obydwoje są bardzo otwarci, więc współpraca z nimi przebiega znakomicie. „Twoje ego jest na tyle silne, aby móc funkcjonować jako artysta. Ale jednocześnie nie są na tyle silne, aby nie mogły się poddać, jeśli pojawi się lepszy rozwiązanie przychodzi.”

„Antychryst” (fot. Marilyn Film Productions)

Zdjęcia rozpoczęły się na początku kwietnia 2019 roku w byłym więzieniu Mladá Boleslav/Jungbunzlau w środkowych Czechach. Po 36 dniach zdjęć zakończono je na początku lipca 2019 roku. Reżyser twierdzi, że pierwsze reakcje widzów na film były pozytywne. Jednak do tej pory pokazywała go jedynie wąskiemu gronu znajomych:

„Nierobienie pokazów dla profesjonalistów w tym kraju to zdecydowane ryzyko, jak to jest powszechne na Zachodzie – szczególnie w USA. Intymność filmu została brutalnie naruszona, ale jednocześnie jest to też realny sprawdzian rzeczywistości. Jeśli pokażesz swoją nową pracę znajomym, będą pod jej pozytywnym wrażeniem. Podczas seansu panuje inna energia niż wtedy, gdy film oglądają nieznajomi. W moich poprzednich pracach „Mr. Właśnie zrobiłem większy pokaz filmu Jonesa w Berlinie. Stało się dla mnie jasne, gdzie mogę skrócić film. Skróciliśmy o około 20 minut, a tego potrzebował film. To bardzo pomogło.”

Zaproszenie na Berlinale

Ivan Trojan i Agnieszka Holland (fot. Cinemart)

Dyrektor artystyczny Berlinale Carlo Chatrian zaprosił „oszusta” na wydarzenie. W zeszłym roku Chatrian utworzył nową sekcję „Gala Specjalna” dla filmów pozakonkursowych. Agnieszka Holland:

„Uwielbiam możliwość wyświetlenia filmu poza konkursem. Robiłem to już kilka razy i powiedziałbym, że nie zawsze było warto.

Światowej sławy reżyserka pokazała już trzy swoje prace w konkursie głównym Berlinale. Film „Szarlatan” powstał w koprodukcji czesko-polsko-irlandzko-angielsko-słowackiej. Do Berlina ma udać się cała ekipa filmowa, a główni aktorzy na czele:

Foto: Marilyn Film Productions

„Evan Trojan to jedna z twarzy filmu. Ma piękną rolę i bardzo różni się od tej, którą grał wcześniej. Jest tam także jego syn Joseph Trojan, który w młodości grał Mikołaja. To drugi ważny aktor w tym filmie filmu.Mam nadzieję, że moi bliscy współpracownicy również pojadą ze mną do Berlina”.

W każdym razie reżyser docenia jej udział w Berlinale:

„Jeśli o filmie z takiego kraju jak Czechy, Polska czy Rumunia mówi się na arenie międzynarodowej, do kina przychodzi więcej widzów. Festiwale, zwłaszcza te duże i prestiżowe, wpływają na widza. Jest to jednocześnie krok w stronę zapewnienia, że film może zaistnieć w kontekście międzynarodowym. W Europie są trzy duże festiwale, a Berlinale jest jednym z nich. Przyjeżdża tam wielu przedstawicieli wypożyczalni i szefów małych festiwali. To dobra okazja. Mam więc nadzieję, że nasz film będzie Jeśli to nie odniesie skutku, nawet udział w festiwalu nie pomoże. „To pomaga. Ale jeśli spotka się z pozytywnym odzewem, to pomaga”.