Nowy rząd zostanie wybrany w Polsce 15 października 2023 r. Wynik tych wyborów i dalszy rozwój gospodarczy kraju ma znaczenie także dla Europy, a zwłaszcza jej bezpośrednich sąsiadów, takich jak Niemcy. Polska była obecnie ściśle powiązana w całym regionie, m.in. poprzez stosunki handlowe.

Wolumen polskiego handlu gwałtownie wzrósł w latach 1990–2023. Niemcy są najważniejszym partnerem handlowym kraju z 27-procentowym udziałem w obrotach handlowych Polski. Jako dynamicznie rozwijająca się gospodarka, Polska stała się także ważnym ośrodkiem przemysłowym w centrum Unii Europejskiej.

Od upadku żelaznej kurtyny w 1989 r. Polska doświadczyła powszechnych przemian społecznych i gospodarczych oraz cieszyła się szybkim wzrostem gospodarczym. Produkcja gospodarcza na mieszkańca wzrosła prawie czterokrotnie z 10 000 dolarów w 1991 r. do około 37 000 dolarów w 2022 r. Jest to bezprecedensowe w porównaniu z Europą. Wysoki wzrost gospodarczy utrzymuje dług publiczny Polski na umiarkowanym poziomie pomimo dużego deficytu budżetowego, w wyniku czego wskaźnik zadłużenia Polski kształtuje się znacznie poniżej średniej UE. Ponadto stopa bezrobocia osiągnęła najniższy poziom w historii. Jednakże, podobnie jak jego europejscy sąsiedzi, kraj ten boryka się z demograficznym niedoborem wykwalifikowanych pracowników. Wynika to przede wszystkim ze spadku liczby urodzeń i starzenia się społeczeństwa, ale także z utrzymującego się wysokiego wskaźnika migracji dobrze wyszkolonych pracowników. Jednocześnie imigracja przyczyniła się do spadku wysokiej stopy bezrobocia w pierwszej dekadzie XXI wieku i doprowadziła do dużych napływów środków pieniężnych z zagranicy do Polski. Jednakże udział przekazów pieniężnych w PKB Polski gwałtownie maleje i odgrywa rolę drugorzędną w porównaniu z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi.

Ogólnie rzecz biorąc, Polska stała się atrakcyjnym miejscem do inwestowania. Jeśli jednak nie nastąpi dalszy wzrost wydajności pracy, na przykład poprzez ukierunkowaną rekrutację wykwalifikowanych pracowników, kraj może w przyszłości utracić znaczącą przewagę konkurencyjną. Obecny przepis na sukces w podnoszeniu kwalifikacji i wyższym wykształceniu lokalnej siły roboczej osiągnął swoje granice. Nowe wyzwania wynikają także z wojny na Ukrainie i jej wpływu na ceny energii i łańcuchy dostaw. Jak dotąd polskiemu rządowi udało się złagodzić te obciążenia za pomocą działań państwowych, jednak środki te wygasną z końcem 2023 r. Dwucyfrowa stopa inflacji wywiera także presję na Polski Bank Centralny. Wysokie podstawowe stopy procentowe na poziomie 6,75 procent pogarszają obecnie perspektywy gospodarcze.

Jednym z czynników decydujących o powodzeniu tego bezprecedensowego przejścia od gospodarki planowej do gospodarki w pełni rynkowej było włączenie liberalizacji gospodarczej do stabilnych instytucji demokratycznych. Unia Europejska odegrała kluczową rolę jako katalizator i kotwica kluczowych reform rynkowych i transformacji instytucjonalnej. Do rozbudowy infrastruktury w Polsce w decydujący sposób przyczyniły się także środki finansowe z budżetu Unii Europejskiej. Po drugie, czynnikiem pozytywnym jest intensyfikacja edukacji. W połączeniu z niskimi kosztami pracy i liberalną polityką rynku pracy, skłoniło to zagraniczne firmy do zlecania pracochłonnych etapów produkcji do Polski. Polsce udało się w coraz większym stopniu integrować z globalnymi, a zwłaszcza europejskimi łańcuchami wartości. Pełna integracja z europejskim rynkiem wewnętrznym poprzez przystąpienie do Unii Europejskiej w 2004 r. nadała temu rozwojowi decydujący impuls.

Struktura eksportu jest stosunkowo zróżnicowana, co ogranicza ekspozycję poszczególnych sektorów na szoki. Pomimo wysokich jednostkowych kosztów pracy, w ostatniej dekadzie Polsce udało się poprawić swoją pozycję w międzynarodowej konkurencji poprzez dewaluację swojej waluty i tym samym znaczne zwiększenie eksportu. Jako drugi filar, oprócz orientacji eksportowej, Polska może oprzeć się na relatywnie silnej konsumpcji krajowej, która zapewnia stabilność, szczególnie w świetle słabszej gospodarki światowej. Ta dynamika produkcji przemysłowej jest kolejnym czynnikiem decydującym o powodzeniu polskiego modelu gospodarczego.

Jako kraj o wysokich dochodach znajduje się obecnie na rozdrożu, gdzie utrzymanie dynamicznego wzrostu na tym poziomie wymaga dalszych wysiłków. Wyzwania strukturalne na tej ścieżce obejmują zwiększenie siły innowacji, na przykład poprzez ukierunkowane szkolenia i inwestycje w badania i rozwój, opanowanie zielonej transformacji, zwłaszcza poprzez zmniejszenie zależności od węgla i rozszerzenie zakresu energii odnawialnych, a także poprawę klimatu inwestycyjnego. Wymaga to przede wszystkim stabilności, wiarygodności i przejrzystości, na przykład w zakresie ochrony inwestycji i pewności prawa. Polski rząd musi być przygotowany na praktyczne wdrażanie reform, tak jak to miało miejsce w przeszłości. Rozwiązałoby to także napięcia z Komisją Europejską w tym obszarze i stworzyłoby odpowiednie warunki do wydatkowania środków z Funduszu Odbudowy Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę wiele wyzwań i potrzeb inwestycyjnych, fundusze te przyniosą Polsce ogromne korzyści, a także mogą stanowić zachętę do niezbędnych reform.