drTemat jest drażliwy, a badania na zwierzętach dalekie są od udowodnienia, a eksperci nawet temu zaprzeczają: po eksperymentach na myszach kanadyjski zespół badawczy przewiduje, że bardzo rzadki podtyp genetyczny choroby Alzheimera może zostać przeniesiony poprzez przeszczep komórek macierzystych.
Badanie pozostawia wiele pytań bez odpowiedzi, napisała w czasopiśmie grupa kierowana przez Wilfreda Jeffriesa z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver: „Raporty dotyczące komórek macierzystychO jej śledztwie.
Domagają się jednak, co następuje: Przed wykonaniem takich operacji, jakie stosuje się np. przy leczeniu białaczki, należy dla bezpieczeństwa zbadać materiał genetyczny, czy dawca ma predyspozycje genetyczne. Problem: Komórki macierzyste zawierające określoną mutację genetyczną mogą zostać przeniesione do biorcy i wywołać u niego chorobę Alzheimera.
Niezależni eksperci jednomyślnie mówią o interesującym badaniu, ale interpretacja autorów nie znajduje potwierdzenia. Badania przeprowadzone na genetycznie zmodyfikowanych myszach nie mogą zostać przeniesione na ludzi z kilku powodów. Ponadto mówi się, że nigdy nie zgłoszono ani jednego przypadku tej transmisji.
Z około 1 milionem przypadków w całym kraju, choroba Alzheimera jest najczęstszą formą demencji. Grudki białka amyloidu beta (Aβ) odkładają się pomiędzy komórkami nerwowymi w mózgu. Te tak zwane blaszki są cechą charakterystyczną, a być może także przyczyną choroby Alzheimera.
Oprócz bardziej powszechnej postaci związanej z wiekiem istnieje bardzo rzadka postać dziedziczna – rodzinna, w której choroba zaczyna się w znacznie młodszym wieku. Model ten jest przedmiotem kanadyjskiego badania. Zespół wykorzystał myszy posiadające wariant tak zwanego genu APP, który zwiększa ryzyko choroby Alzheimera u ludzi.
Zapotrzebowanie na analizy przeszczepowe
Grupa Jefferiesa przeniosła hematopoetyczne komórki macierzyste ze szpiku kostnego tych zwierząt do innych myszy laboratoryjnych bez wariantu ryzyka. Następnie u zwierząt biorców niezwykle szybko pogorszyły się funkcje poznawcze. Zwierzęta wykazywały także patologiczne objawy choroby Alzheimera, w tym blaszki Aβ w mózgu, spowodowane mutacją genetyczną w przeniesionych komórkach macierzystych.
Odkrycie podważa dogmat, napisał zespół Jeffriesa: że białko Aß odpowiedzialne za chorobę Alzheimera jest zawsze wytwarzane przez neurony i musi pochodzić z mózgu. Zamiast tego badanie wykazało, że wytwarzanie Aβ w innych częściach ciała może również prowadzić do choroby.
„To potwierdza pogląd, że choroba Alzheimera jest chorobą ogólnoustrojową, w której amyloidy powstające poza mózgiem również przyczyniają się do chorób ośrodkowego układu nerwowego” – powiedział immunolog Jefferies w oświadczeniu wydanym przez wydawcę. Dlatego podczas niektórych interwencji należy wcześniej przeprowadzić analizy genetyczne, aby wykluczyć możliwość przeniesienia zakażonych wcześniej przeszczepów.
Eksperci krytykują przesadne wnioski
Sama grupa przyznaje jednak, że wyników uzyskanych na myszach nie da się łatwo przenieść na ludzi. Model mysi nie odzwierciedla złożoności choroby ani specyfiki ludzkiego układu odpornościowego.
Niezależni eksperci jednomyślnie uważają, że interpretacje zespołu badawczego są mocno przesadzone. Eksperymenty na myszach są ciekawe naukowo, ale jednocześnie bardzo sztuczne. Badacz zajmujący się demencją Paul Morgan z Uniwersytetu w Cardiff w Wielkiej Brytanii krytykuje fakt, że myszy-biorcy były narażone na promieniowanie w całym organizmie przed transferem szpiku kostnego, co uszkodziło układ odpornościowy i barierę krew-mózg.
„Nie ma wystarczających dowodów, aby sugerować, że u biorców przeszczepu szpiku kostnego ryzyko rozwoju choroby Alzheimera w wyniku tej procedury jest zwiększone” – podkreśla Bart de Strober z University College London. „Nikt nie powinien z tego powodu rezygnować z przeszczepu”.
„Rodzinna postać choroby Alzheimera występuje bardzo rzadko i dlatego nie ma związku z codziennym przeszczepianiem szpiku kostnego” – mówi Thomas Schröder, ekspert ds. przeszczepiania komórek macierzystych w Szpitalu Uniwersyteckim w Essen. W przypadku dawstwa szpiku kostnego szczegółowo bada się i wypytuje historię rodziny, a „z literatury naukowej nie ma żadnych informacji na temat przenoszenia choroby Alzheimera” – mówi Schroeder.
Jasne jest również, że nie ma ryzyka przeniesienia choroby w przypadku codziennych kontaktów z pacjentami z chorobą Alzheimera lub podczas korzystania przez nich z opieki medycznej.
