Podczas gdy reszta Europy próbuje wydostać się z rosyjskiego gazu i ropy, Norwegia wkracza i zapełnia magazyny – po rekordowych cenach. Przyjazne kraje, takie jak Polska, nie są wyjątkiem. O ile nie masz długoterminowych kontraktów na dostawy, powinieneś zapłacić dobrą cenę za skandynawski gaz.

Na 100 dni przed rozpoczęciem sezonu grzewczego niemieccy politycy już biją na alarm: nadchodząca zima będzie ciężka. Od tygodni Rosja dostarcza przez Nord Stream 1 tylko ułamek swoich zwykłych ilości gazu. Z powodu rzekomych prac konserwacyjnych rosyjskim gazociągiem nie płynie obecnie gaz. Ale dzięki Norwegom Niemcy często zimą nie zamarzają.

W Polsce jest inaczej. Niedługo po rozpoczęciu wojny na Ukrainie sąsiad Niemiec pożegnał się z rosyjskim gazem. Rząd w Warszawie szybko podjął kroki w celu zabezpieczenia dostaw gazu. Rurociąg do Skandynawii był już na ukończeniu – realistyczna alternatywa dla rosyjskiego gazu.

Polska zapłaci wysoką cenę

Ale teraz Polska zostaje z pustymi rękami. Po ukończeniu rurociągu rząd nie podpisał długoterminowych kontraktów na dostawy. Teraz Polska musi w krótkim terminie wypełnić rurociąg drogim gazem z Norwegii. Dzieje się tak dlatego, że Skandynawowie sprzedają surowiec tylko po aktualnej cenie rynkowej – cenie, którą muszą zapłacić inni.

Rząd w Warszawie jest odpowiednio oburzony: „Musimy płacić Norwegii 110 euro za megawatogodzinę za gaz? Cztery, pięć razy więcej niż rok temu? To chore” – skarżył się niedawno premier Polski Mateusz Morawiecki. Ceny gazu są obecnie bardzo wysokie. Ekspert ds. energii Malte Koper jest również zaskoczony, że Polska nie osiągnęła jeszcze porozumienia z Norwegią w sprawie długoterminowych kontraktów na gazociąg bałtycki. Ponieważ planowanie i budowa rurociągów idą pełną parą od kilku lat, mówi w wywiadzie dla ntv.de. Fakt, że europejski rynek spot EEX jest obecnie przeceniony w krótkim okresie, jest normalnym procesem odzwierciedlającym obecny niedobór na rynkach.

Niemcy również mogą odczuć rachunek. Norwegia jest obecnie największym dostawcą gazu do Niemiec. Około 1300 GWh gazu ziemnego dostarczane jest dziennie dwoma rurociągami Europipe. Cooper mówi jednak, że sytuacji w Polsce nie można porównać do tej w Niemczech. Ponieważ Niemcy od wielu lat mają wieloletnie umowy na dostawy z Norwegią. „Kontrakty importowe są czasami zawierane na 20 lat lub dłużej, aby zapewnić bezpieczeństwo producentom i nabywcom. Ceny te są bardziej stabilne niż na rynkach spot”, mówi urzędnik ds. energii w Niemieckim Instytucie Ekonomicznym (IW) w Kolonii.

Nie dotyczy to jednak dodatkowych wolumenów dostaw, które w ostatnich miesiącach trzeba było kupować na rynkach spotowych, aby zastąpić rosyjski gaz. Tymczasem kosztuje ponad 200 euro za megawatogodzinę.

Norwegia osiąga rekordowe zyski

Nieźle jak na kasę Norwegii. Źle dla Polski i Niemiec. Norweskie Ministerstwo Energii podaje prawne powody wysokich cen: „Producenci gazu w Norwegii są zmuszeni sprzedawać paliwo na warunkach rynkowych. To, ile gazu opuszcza Norwegię, zależy od warunków ekonomicznych i rynkowych” – powiedziała Margrethe Loeben. Hansen z norweskiego Ministerstwa Energii, polska wersja „Newsweeka”. Dodał, że Norwegia nie ograniczy dostaw do innych odbiorców i da pierwszeństwo Polsce. Dodatkowe rabaty krajowe nie są możliwe.

Kraj skandynawski żyje w dużej mierze z wydobycia gazu i ropy. Gaz i ropa stanowią 14 proc. PKB Norwegii i 40 proc. eksportu. W tym roku osiągnie rekordowe poziomy: już w marcu eksport ropy i gazu ziemnego osiągnął miesięczny najwyższy poziom 13,7 mld euro.

Przyszłość leży w państwowych funduszach majątkowych

Za te pieniądze Norwegowie zabezpieczają swoją przyszłość. Norweski państwowy fundusz majątkowy jest znany na całym świecie i uważany za przykład najlepszej praktyki, w której kraje naftowe i gazowe inwestują swoje obecne bogactwa dla przyszłych pokoleń. Zwroty z sektora towarowego są inwestowane w ten fundusz – który posiada udziały w ponad 9300 spółkach na całym świecie. Do połowy 2021 r. fundusz będzie wart 12,3 bln koron norweskich (1,7 bln euro).

Ale mimo że ceny gazu są obecnie rekordowo wysokie, a norweskie firmy gazowe i naftowe zostały zepchnięte do rekordowych poziomów, tego lata poniosły ogromne straty finansowe. Słabe rynki akcji mocno uderzyły w państwowe fundusze majątkowe. Do połowy 2022 r. wartość wyniesie zaledwie 11,7 bln koron norweskich (1,6 bln euro).

Norwegowie wiedzą, że wkrótce zniknie ważne źródło dochodu. Świat próbuje szybko wycofać paliwa kopalne. To wolniej niż potrzeba, aby osiągnąć cel 1,5 stopnia ustalony na szczycie klimatycznym w Paryżu. Jednak świat jest w trakcie odchodzenia od ropy, gazu i węgla. Teraz skandynawski kraj ma drugą szansę na skorzystanie z ostatniej mili epoki kopalnej.