Stara Europa uważała, że ​​umowa z Rosją i starą Europą nie powiodła się. Ale jest nowa Europa, Europa, która pamięta, jaki był rosyjski komunizm. „Polska jest tym nowym liderem Europy” – powiedział premier Mateusz Morawiecki podczas kwietniowej wizyty w Białym Domu. Morawiecki pośrednio doradzał szefom rządów z Europy Zachodniej. Wydaje się, że przedstawia się jako kontrmodel dla prezydenta Francji Emmanuela Macrona i Niemca Olafa Scholza.

Nie da się zaprzeczyć, że głowy państw, takie jak Morawiecki i premier Estonii Kadja Kallas, ze swoim wyraźnym kursem przeciwko Rosji, przyciągają większą uwagę w czasie wojny. The New York Times zacytował historyka Timothy’ego Gartona Asha, który powiedział, że „Głosy z Europy Środkowej i Wschodniej są częściej słyszane w Radzie Europejskiej i traktowane poważniej, a plan ekspansji na wschód jest na stole”.

Mniej jasne wydaje się to, czy zainteresowanie to przekłada się na kapitał polityczny w Brukseli. „Region stracił więcej szans na przywództwo UE niż wcześniej”, mówi The Economist. Judy Dempsey z think tanku Carnegie Europe w Brukseli kwestionuje polskie starania w rozmowie z ORF.at.

„Polsce udało się rozszerzyć swoje wpływy w NATO”

„Polsce udało się rozszerzyć swoje wpływy przede wszystkim w NATO” – mówi irlandzki dziennikarz Dempsey. Kraj jest niesamowicie „atlantycki”. W Unii Europejskiej Polska wraz z państwami bałtyckimi, takimi jak Estonia, Łotwa i Litwa, zapewniłaby kontynuację impetu sankcji wobec Rosji. Starali się również przekonać wszystkie kraje UE do udzielenia Ukrainie pomocy politycznej, finansowej i wojskowej.

Ale mówi, że różni się to „znacznie od ogólnego wpływu Polski w Europie”. Z wielu powodów Dempsey nie wierzy, że nastąpiła zmiana tektoniczna. Według Dempseya, w przeciwieństwie do krajów bałtyckich, Polska jest gęsto zaludnionym krajem o dużej gospodarce. Dodaje jednak, że nie jest członkiem strefy euro.

Dempsey podkreślił, że „jeśli Polska naprawdę chce mieć wpływy w Unii Europejskiej, powinna wejść do strefy euro”. Rzeczywiście, zdaniem Dempseya, rządząca prawicowo-nacjonalistyczna partia Prawo i Porządek (PiS) zmniejsza swoje wpływy w Europie poprzez specyficzne traktowanie kwestii takich jak rządy prawa i prawa kobiet. I to pomimo faktu, że kraj „był jedną z wielkich gwiazd w Unii Europejskiej po przystąpieniu w 2004 roku”.

Spór o zboże: fale uderzeniowe w Europie Wschodniej

Dempsey mówi, że Polska również nie wyjaśniła, jaką Europę sobie wyobraża, biorąc pod uwagę wiele wyzwań stojących przed Unią. Obejmuje to zarówno wspólną politykę zagraniczną, jak i radzenie sobie z kryzysem klimatycznym. Według Dempseya, polski rząd przywiązuje „dużą wagę do suwerenności narodowej”, a także kwestionuje uprawnienia Komisji Europejskiej. Widzieliśmy to już w ukraińskim sporze zbożowym z Polską, Słowacją i Węgrami.

Rolnicy we wschodnich krajach UE stoją w obliczu nieproporcjonalnej konkurencji ze strony bezcłowego importu dużych ilości ukraińskiego zboża, który był możliwy w czasie wojny. W Polsce i na Słowacji sprawa jest też duża, bo w tym roku w obu krajach odbywają się wybory. Rolnictwo jest ważnym klientem PiS w Polsce.

„Pozycja Polski w UE pozostaje marginalna” – napisał na blogu Piotr Boras, szef warszawskiego oddziału think tanku European Council on Foreign Relations (ECFR). Jesienne wybory parlamentarne niosą ze sobą „nadzieję, że nowy rząd – potencjalnie utworzony z sił proeuropejskich i liberalnych – sprosta oczekiwaniom, że kraj ten stanie się wiodącą potęgą w Unii Europejskiej”.

czynniki wytrzymałościowe

Kto więc nadaje ton w UE? „Mimo wysiłków i dobrej woli przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, tak naprawdę to państwa członkowskie ustalają programy, podejmują decyzje i dyktują dwustronną politykę zagraniczną” – mówi Dempsey. Rzeczywiste ośrodki władzy nadal znajdują się w Berlinie i Paryżu.

Według Dempseya siła Niemiec i Francji polega na tym, że należą one do sześciu krajów założycielskich. Ale o wiele ważniejsze jest to, że Niemcy i Francja to dwie największe gospodarki, a także dwa najbardziej zaludnione kraje Unii Europejskiej. Niemcy mają 83 miliony mieszkańców, Francja około 68 milionów, a Polska około 38 milionów.Jest największym krajem w Europie Wschodniej i zajmuje piąte miejsce.

Kraje bałtyckie są za małe pod względem liczby ludności i gospodarki na dyrektywę UE. Oczywiście kraje UE mogą sobie pomóc, tworząc sojusze. Są tego przykłady także w Grupie Wyszehradzkiej czy Bukaresztańskiej Dziewiątce.

Sojusze bez wpływów?

Polska, Czechy, Słowacja i Węgry należą do Grupy Wyszehradzkiej. Sojusz istnieje od 1991 roku. Dziewiąty sojusz bukareszteński składa się z Polski, Rumunii, Bułgarii, Czech, Węgier, Słowacji, Estonii, Łotwy i Litwy. Koalicja powstała w odpowiedzi na inwazję Rosji na Krym i wschodnią Ukrainę w 2014 roku.

W obu grupach Węgry są również uważane za zaplecze ze względu na prorosyjską politykę. W wielu pytaniach brakuje wspólnego wątku. I: Wszystkie te kraje uzyskają więcej z budżetu UE, niż wypłacają, według The Economist. „W praktyce zmniejsza to ich wpływ”.

Ekspert widzi szansę na nowe sojusze

W każdym razie Dempsey zaleca tworzenie sojuszy między krajami zachodnimi i wschodnimi. Niewychodzenie poza Europę Środkową przynosi efekt przeciwny do zamierzonego i tylko potwierdza „stare uprzedzenia” krajów założycielskich. „Nadszedł czas, aby wyjść poza to i stworzyć sojusze, które przekazują znacznie silniejszą europejską perspektywę polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, co może pomóc Europie stać się bardziej spójną”.

Jednak Polska i kraje bałtyckie zawsze mogą wykorzystać zdobytą pewność siebie do negocjowania prestiżowych stanowisk w Unii Europejskiej. Fakt, że litewski polityk Jovita Neliopsin został ambasadorem UE w Waszyngtonie, został odebrany w Brukseli jako wyraz uznania dla krajów Europy Wschodniej i Północnej. Oczekuje się, że zwiększona pewność siebie po wyborach europejskich w 2024 r. znajdzie odzwierciedlenie w negocjacjach o najwyższe stanowiska.