która Muzyka! Polska kompozytorka Grażyna Bacewicz (1909-1969) – nie tylko w Polsce, ale i za granicą, powinna być wykonywana, proszę, nie dlatego, że była kompozytorką. To ma mniej do odegrania tutaj niż zwykle. Musi być wykonywany, ponieważ jego muzyka należy do najpotężniejszych, jakie wyprodukował XX wiek.

Przede wszystkim należy pochwalić jedno pionierskie osiągnięcie: wytwórnia CPO, zawsze chętna do ich odkrywania, publikuje komplet dzieł symfonicznych kompozytora. Niedawno wydane III i IV Symfonie zostały znakomicie wykonane przez WDR Symphony Orchestra pod batutą Łukasza Borowicza: subtelność w szczegółach, całość dopracowana i pełna emocji. Borowicz, który faktycznie dyrygował nagranym przez Bacewicz nagraniem koncertowych skrzypiec Chandosa, również tutaj trzyma muzykę w napięciu.

Jeśli Grażyna Bacewicz napisała tak ważną muzykę – dlaczego jest ona stosunkowo mało znana?

W tym momencie oczywiście zaczyna obowiązywać męska dominacja dzieł klasycznych. W XX wieku uważano, że kompozytorki są zdolne do tworzenia delikatnej muzyki kameralnej, ale nie do wielkich dzieł, które również przyczyniły się do kultury, chociaż w przypadku francuskiej Lily Boulanger , Welsh Grace Williams , szkockiej Thea Musgrave i australijskiej Peggy istnieją kontrprzykłady do Glanville-Hicks.

W przypadku Bacewicz rolę odegrała też polityka: narzuciła socrealizm. W kategoriach muzycznych oznacza to: popularne melodie w dużej mierze minimalistycznej orkiestracji i wzmocnionej instrumentacji. Bacewiczowi wcale się to nie podobało.

Jej muzyka ma coś wspólnego z polską muzyką ludową, ale w ten sam sposób, w jaki muzyka Béli Bartóka inspirowana jest węgierską muzyką ludową. Rzeczywiście, prace Bazewicza z końca lat 40. uderzająco przypominają twórczość folklorystyczną Bartóka.

Bacewicz tworzyła utwory na dużą skalę, w których, ujawniając się jako pedagog i talent skrzypcowy, w naturalny sposób zwracała szczególną uwagę na swoje instrumenty, na przykład z siedmioma koncertami skrzypcowymi, dużą ilością muzyki kameralnej i imponującym repertuarem muzyki orkiestrowej, a także filmowej i radiowej Graj muzykę. Jest wśród nich zadziwiająco mało muzyki wokalnej, tylko trzy balety sceniczne, a swoją jedyną operę skomponowała dla radia.

Dwie dostępne obecnie symfonie z 1952 i 1953 roku są pod wpływem Bartóka, choć w większym stopniu jego dziełami ekspresjonistycznymi, takimi jak „Cudowny mandarynka” i „Drewniany książę”. Muzyka błyszczy i grzmi, rozległe melodie wspierane przez dysonansowe, ale niezwykle kolorowe harmonie. Częścią odcisku stylistycznego jest to, że masy późnej zmysłowości czy neoekspresjonizmu stoją obok klasycznego dysonansowego materiału, w którym wszystko jest jasne, od realisty do realisty – aż rytmy oscylują w nowym ujęciu crescendo.

Obie symfonie są stosunkowo krótkie, trzecia łatwiejsza do zrozumienia dla nieprzygotowanego słuchacza niż czwarta, co prowadzi do późnego stylu Bacewicz, w którym kompozytor coraz bardziej przejmuje techniki zachodniej awangardy i staje się pionierem nowej muzyki polskiej.