Berlin.Szymon Szynkowski Vel Sek, 39 lat, jest wiceministrem spraw zagranicznych Polski od 2018 roku i jest posłem na Sejm RP z ramienia konserwatywnej partii Prawo i Sprawiedliwość (PiS). Niemiecka Sieć Wyzwolenia (RND) rozmawiała z nim o konflikcie na Ukrainie, sytuacji na granicy białoruskiej i mniejszości niemieckiej w Polsce.

Pan Szynkowski W Sik, w kontekście konfliktu między Rosją a Ukrainą, do Polski trafia dodatkowo 4700 żołnierzy amerykańskich. Co to oznacza dla twojego kraju?

To był bardzo ważny sygnał ze strony naszych amerykańskich partnerów. Pokazuje, że jeśli Rosja będzie dalej eskalować sytuację, natychmiast zareagujemy wspólnie. Posunięcie to pomaga zwiększyć mobilność wojskową na wschodnich granicach NATO, a także wskazuje, że nie nastąpi wycofanie NATO z krajów byłego bloku wschodniego, czego żąda Rosja.

Czy to wystarczy z polskiego punktu widzenia, czy oczekujesz większego wsparcia?

Naszym zdaniem był to także znak solidarności. Jeśli sytuacja będzie się dalej eskalować, omówimy z naszymi partnerami, co należy zrobić, aby zapewnić nasze wspólne bezpieczeństwo. Oczywiście może to również oznaczać wzrost obecności wojskowej.

Wszelkie niebezpieczeństwo rodzi się z sąsiedniego Kaliningradu, gdzie stacjonują rosyjskie rakiety Iskander o zasięgu 500 km, które mogą dotrzeć do Warszawy i Berlina i są wyposażone w broń jądrową.

Każdy ruch strony rosyjskiej, który zagraża stabilności, jest z naszej strony uważany za niezwykle ważny. Bierzemy pod uwagę cały region, czyli granice Ukrainy i Białorusi, a także rosyjską enklawę Kaliningradu w naszym północno-zachodnim sąsiedztwie. Jest to złożone potencjalne zagrożenie dla stabilności w naszym kontrolowanym przez Rosję regionie. Oczekujemy teraz sygnałów z Moskwy w kierunku dialogu w celu rozładowania sytuacji.

Zeszłego lata białoruski dyktator Aleksander Łukaszenko przywiózł dziesiątki tysięcy uchodźców z regionów objętych kryzysem do polskiej granicy, aby zachęcić ich do przystąpienia do Unii Europejskiej. Jaka jest tam obecna sytuacja?

Sytuacja nie jest już tak napięta, jak w zeszłym roku. Mamy znacznie mniej prób nielegalnego przekroczenia granicy niż kilka miesięcy temu. Dziś jest ich od 15 do 40 dziennie, wtedy było to 500 lub 600. Przypuszczamy, że względny spokój sytuacji jest również spowodowany pogodą. Zakładamy, że na początku wiosny reżim Łukaszenki w coraz większym stopniu będzie wykorzystywał ruch uchodźczy do destabilizacji sytuacji. To jeden z powodów, dla których zaczęliśmy budować pięciometrowe metalowe ogrodzenie z technologią monitoringu wzdłuż 418 kilometrów granicy z Białorusią. Dotrzymujemy słowa, aby zabezpieczyć zewnętrzne granice UE.

Organizacje praw człowieka nadal narzekają, że Polska odmawia uchodźcom możliwości ubiegania się o azyl.

Zgodnie z naszym krajowym ustawodawstwem każdy, kto spełnia określone warunki, ma prawo ubiegać się o azyl. Nie dotyczy to jednak każdego, kto znajduje się na granicy polsko-białoruskiej i próbuje ją przekroczyć nielegalnie. Mogę tylko powtórzyć, że prawne możliwości ubiegania się o azyl w Polsce są gwarantowane, ale chciałbym też zaznaczyć, że większość uchodźców w ogóle nie chce ubiegać się o azyl w Polsce. Chcą podróżować nielegalnie przez nasz kraj, a potem do Niemiec, Francji czy innych krajów UE. Bezpieczeństwo granic jest naszym najwyższym priorytetem.

Polska i Węgry poniosły ciężką porażkę przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości. Z powodu łamania mechanizmu praworządności, Twojemu krajowi grozi obcięcie miliardów płatności z budżetu UE.

Wiesz oczywiście, że pieniądze są ważne. Ale nie to jest najważniejsze. Zaufanie jest ważne. Bardzo krytycznie odnosimy się do tego orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i postrzegamy je jako dalsze ograniczenie naszych kompetencji krajowych. Uważamy, że istnieje bardzo wyraźny podział między prawem europejskim a prawem krajowym. Reforma sądownictwa w naszym kraju nie należy do kompetencji Unii Europejskiej. Według naszej interpretacji mechanizm praworządności UE dotyczy kwestii, czy jakiekolwiek działanie zagraża unijnemu prawu budżetowemu. Nie widzimy żadnego związku między naszą reformą sądownictwa a unijnym prawem budżetowym.

Ale przemówił Europejski Trybunał Sprawiedliwości i Polska musi teraz jakoś poradzić sobie z tą sytuacją.

Jesteśmy w trakcie dialogu z instytucjami europejskimi i pokazaliśmy, że jesteśmy gotowi na ustępstwa. Na przykład prezydent Andrzej Duda przedstawił propozycję ustawy znoszącej organ dyscyplinarny sędziów, co zostało ostro skrytykowane przez Unię Europejską. Moja partia, PiS, również zgłosiła propozycję reformy polskiego prawa o Sądzie Najwyższym.

Oznacza to, że jesteśmy w dobrym nastroju, aby osiągnąć konstruktywny kompromis. Uważamy, że jest to szczególnie ważne w tej chwili, ponieważ jako wspólnota europejska stoimy obecnie w obliczu poważnych wyzwań związanych z konfliktem między Rosją a Ukrainą. Na tym wszyscy powinniśmy się teraz skupić, a nie na wewnętrznych nieporozumieniach. Od instytucji unijnych oczekujemy również chęci kompromisu, większego zrozumienia i nieco większej elastyczności.

Kolejne wybory w Polsce odbędą się w 2023 roku. Krążą pogłoski, że wasza partia dąży do przedterminowych wyborów w czerwcu, ponieważ sojusz z małą radykalną partią Solidarność Polska (SP) jest chwiejny.

W Parlamencie mamy stabilną większość. Kilka tygodni temu zdecydowaliśmy się na budżet na 2022 rok. Wydaliśmy również inne ważne ustawy w świetle obecnego kryzysu. Na przykład ustawa przeciwko gwałtownie rosnącej inflacji, która obecnie wynosi 9%.

Na przykład tymczasowo obniżyliśmy do zera podatek od wartości dodanej od żywności, energii i paliw. Dzięki temu mamy obecnie najniższe ceny benzyny i oleju napędowego w całej UE. Oznacza to, że jesteśmy w stanie działać i mamy kworum. Dlatego kwestia poprzednich wyborów nie znajduje się obecnie w centrum naszej uwagi.

Ale nie zaprzeczasz, że są też takie względy?

W tej chwili te rozważania częściej pojawiają się w mediach niż w Parlamencie czy w rządzie.

Zgodnie z nowymi przepisami od września dla przedstawicieli mniejszości niemieckiej w Polsce będzie tylko godzina lekcji języka niemieckiego. Pozostałym mniejszościom etnicznym pozostały jeszcze trzy godziny. Dlaczego różnica?

Od lat rozmawiamy z naszymi niemieckimi partnerami o bardzo ograniczonych możliwościach nauki języka polskiego w Niemczech. Rozmawiałem o tym osobiście z przedstawicielami Niemiec przy okrągłym stole w 2019 roku i bardzo wyraźnie powiedziałem, że coś musi się zmienić. Ale niestety nic się nie wydarzyło poza ogłoszeniem zamiaru utworzenia funduszu na lekcje języka polskiego.

Do tej pory Polska przekazała 50 mln euro rocznie na naukę języka niemieckiego dla 50 tys. uczniów z mniejszości niemieckiej. W zamian, według naszych szacunków, Niemcy oferują tylko dziewięć milionów euro. Dlatego zdecydowaliśmy się teraz obciąć te pieniądze. Ale: nie wykluczamy ich całkowicie, ale przestawiamy je na lekcje polskiego w Niemczech.