Trimarium, bo tak nazywa się ten obszar, ma szczególne znaczenie w obecnej sytuacji geopolitycznej. Inicjatywa, do której należy trzynaście krajów od krajów bałtyckich po Chorwację i Bułgarię, nie chce konkurować z Unią Europejską.

Dokładnie 100 lat temu Richard Coudenhove-Kalergi stwierdził w swoim dokumencie programowym Pan Europa, że ​​„uciśnione ludy Wschodu zostały uwolnione przez upadek trzech ostatnich imperiów europejskich”. „Wschodnioeuropejska rewolucja narodowa” reprezentuje „decydujący etap na drodze do paneuropeizacji”. Dało to Europie „jednolity wygląd oparty na państwie narodowym i demokracji” i dominował kontrast między ludami panów i niewolników, między mieszkańcami Europy Zachodniej i Wschodniej. Coudenhove-Kalergi wezwał całą Europę do odwrócenia się od wszelkich form imperializmu, szowinizmu i zemsty. Później zdanie „Gdyby umysł nie zrobił tego wcześniej – przeciwności losu stworzyłyby paneuropejskie” stało się prawdą po wybuchu przyszłej, wyniszczającej wojny, przed którą tak często ostrzegał. Paneuropejski Coudenhove-Kalergi widział nie tylko gospodarczą potrzebę zachowania konkurencyjności, ale także jedyne lekarstwo na rosyjską inwazję, która położyła kres młodej niepodległości krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Wraz z upadkiem żelaznej kurtyny i rozszerzeniem Unii Europejskiej na wschód sytuacja ta została przywrócona, ale pod względem gospodarczym i politycznym Wschód i Zachód nie były i nadal nie są sobie równe.

Orzeł, lew i krzyż

Inicjatywa Trójmorza (3SI) ma to zmienić. W szczególności wiąże się to z Międzymorzem („Międzymorzem”) – wizją polskiego bohatera narodowego i założyciela państwa polskiego, Józefa Piłsudskiego, dotyczącą unii państw między Morzem Bałtyckim a Morzem Czarnym, co podejrzewano m.in. podejrzenie próby kontroli ze strony Polski.

80 lat po opublikowaniu Pan-European w 2023 roku, polski historyk Wojciech Roskowski położył intelektualne podwaliny pod politykę i ekonomię swoją książką Orzeł, lew i krzyż: historia kraju Trimarium, wcześniej dostępną tylko w zjednoczeniu Polski Europy Środkowej i Wschodniej – a wraz z nim emancypacja spod dominacji krajów Unii Zachodnioeuropejskiej. To, co Roskowski ma wspólnego z tym wysoce zróżnicowanym językowo, historycznie i kulturowo regionem między morzami, to jego gospodarcze zacofanie – konsekwencja późnej industrializacji i złego zarządzania socjalistycznego – oraz, biorąc pod uwagę stałą historyczną, stałe wspólne zagrożenie ze strony imperialistycznych mocarstw. Podobnie Roskowski twierdzi, że państwa muszą zapomnieć o historycznych ranach i mściwych reakcjach, zaakceptować istniejące granice i wzmocnić tożsamość regionalną, jeśli cel „Trójmorza” ma się urzeczywistnić. Krótko mówiąc, wzywa do samoświadomości i samorealizacji Europy Wschodniej i Środkowej, która oficjalnie już się dokonała, na poziomie politycznym, kulturalnym i gospodarczym, włączając Ukrainę, Mołdawię i Białoruś, jeśli przeciąć linę. z Moskwy. Tyle z teoretycznego punktu widzenia.

Mając to na uwadze, program Inicjatywy Trójmorza został zaprojektowany w bardzo praktyczny sposób. Ma na celu przede wszystkim poprawę wspólnej infrastruktury, tj. energetyki, systemu transportowego, bezpieczeństwa danych i sieci cyfrowych, ale fundusz inwestycyjny może być również wykorzystany do napędzania wzrostu i zwiększania potencjału innowacyjnego. W dłuższej perspektywie rozpocznie się proces tworzenia sieci infrastrukturalnych, co już miało miejsce w Europie Zachodniej.

Partnerem inicjatywy jest także Ukraina

Zapoczątkowana w 2015 roku Inicjatywa Trójmorza obejmuje państwa założycielskie: Chorwację, Polskę, kraje bałtyckie, Czechy, Słowację i Słowenię oraz Bułgarię, Rumunię, Węgry i Austrię. Niemcy i USA, które wspierają projekt w szczególności finansowo, uczestniczą w konferencjach 3SI jako państwa-obserwatorzy. Ponadto w wyniku rosyjskiej wojny napastniczej Ukraina zostaje uznana za współpartnera w 2022 r., co jak podkreśla prezydent RP Andrzej Duda „wykracza poza partnerstwo strategiczne”. Jak wyjaśnił prezydent Wołodymyr Zełenski, kraj ma nadzieję, że doprowadzi to do intensyfikacji współpracy w sektorze energetycznym oraz integracji z transkarpacką transnarodową siecią drogową i europejską siecią kolejową.

Finlandia i Szwecja mogłyby się przyłączyć

Ogólnie rzecz biorąc, atak na Ukrainę po raz kolejny wzmocnił potrzebę Inicjatywy Trójmorza – między innymi w związku z nagle pojawiającymi się problemami transportowymi i energetycznymi – tak opowiedzieli przedstawiciele tego kraju na niedawnym kongresie w Rydze. W szczególności konieczna dywersyfikacja polityki energetycznej poprzez wspólny system dostaw energii oraz budowę terminali skroplonego gazu w celu poprawy możliwości importowych była przedmiotem troski przed wojną, ale obecnie stała się głównym celem krajów 3SI. Inicjatywa Trójmorza, poza celami gospodarczymi na pierwszym miejscu, służy także promowaniu współpracy politycznej między uczestniczącymi krajami, a tym samym współpracy między krajami europejskimi. Ponadto należy wzmocnić stosunki transatlantyckie.

3SI nie chce być kontrzwiązkiem działającym równolegle z Unią Europejską, ale raczej pełnić rolę komplementarną, co zawsze podkreślają przedstawiciele polskiego rządu, których przeciwnicy często stawiają przed Brukselą. Jednocześnie ludzie są świadomi potencjalnego wpływu politycznego, jaki może wyniknąć z szerokiego sojuszu – być może obejmującego Finlandię i Szwecję – krajów o podobnych poglądach politycznych i ekonomicznych, jak to zrobił ambasador RP w Estonii w wywiadzie dla polskiej międzynarodowej – tłumaczyli widzowie i nadawca „TVP Świat”. Podczas wizyty w Polsce nowy prezydent Czech i były generał NATO Petr Pavel zaapelował także o wewnętrzną europejską równowagę sił i wzmocnienie infrastruktury granicznej. Czy zatem podział na Wschód i Zachód w Europie wreszcie się przezwycięży? Roszczenie Inicjatywy Trójmorza niewątpliwie istnieje – a wojna rosyjska tej wizji użycza, bo świat patrzy na Europę Środkowo-Wschodnią bardziej uroczo niż od dziesięcioleci, a znaczenie polityki bezpieczeństwa regionu rośnie co strategiczny poziom gospodarczy i zbrojenia, niezbędny impuls.

Rozbieżne spojrzenie na relacje biznesowe

Jednak wyszehradzki badacz Łukasz Lewkowicz z Central European Institute of Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie potwierdził Daily Post, że stosunki handlowe między

Inaczej należy spojrzeć na kraje uczestniczące w inicjatywie. Nie tylko udział krajów 3SI w ich handlu ogółem, ale także udział inwestycji bezpośrednich z krajów 3SI w inwestycjach ogółem w poszczególnych krajach – z wyjątkiem Chorwacji, Słowenii i Słowacji – jest w ostatnim czasie raczej niski. Lukovic wyjaśnia, że ​​Niemcy pozostają najważniejszym partnerem handlowym krajów 3SI. Rosyjska inwazja na Ukrainę, wzrost cen energii oraz produktów i usług w regionie będą miały negatywny wpływ na rozwój gospodarczy krajów 3SI i chęć bezpośredniego inwestowania w nich. Kolejnym wyzwaniem jest różny stopień zaangażowania poszczególnych krajów jako wzajemnych partnerów handlowych, ale także w ramach tej samej inicjatywy.

Konieczna będzie większa instytucjonalizacja

Zdaniem Lewkowicza, współpraca krajów regionu może promować programy wsparcia startupów dla średnich firm i regionalnych startupów, a także powinny powstawać projekty wspierające innowacyjność i transgraniczną infrastrukturę. Wspólny sekretariat może przyczynić się do instytucjonalizacji i ułatwienia spotkań na szczycie.