68-letni Rolf Nikel był ambasadorem Niemiec w Polsce w latach 2014-2020 i zna ten kraj od 40 lat pracy dyplomatycznej. Napisał teraz książkę* o naszych wschodnich sąsiadach. W wywiadzie dla BILD wyjaśnia, co sprawia, że ​​polskie kierownictwo jest tak agresywne – i jakie błędy popełnili Niemcy…

Bild: Od wybuchu wojny na Ukrainie polskie kierownictwo naciska na rząd niemiecki mocniej niż kiedykolwiek. Skąd pochodzi ten piskliwy dźwięk?

Rolf Nickel: Polska chce umocnić swoją pozycję w Unii Europejskiej. Obecny rząd w Warszawie uważa nas, Niemców, za przeciwników, zwłaszcza jeśli chodzi o politykę europejską i rosyjską. A jeśli chodzi o Europę, działania UE przeciwko zmianie polskiego praworządności są przedstawiane tak, jakby długie ramię Niemiec w Brukseli spiskowało przeciwko Polsce – nonsens. Dopiero okaże się, czy rządząca partia Prawo i Sprawiedliwość skorzysta na tym w kraju i w trwającej kampanii przed wyborami parlamentarnymi pod koniec tego roku”.

A co z polityką Niemiec wobec Rosji?

Nikiel: „Utracono tam dużo zaufania. Z naszą polityką wobec Rosji, z naszą polityką wobec Ukrainy, z naszą polityką energetyczną my Niemcy jesteśmy w rozsypce najpóźniej od początku wojny ukraińskiej. Polscy politycy ostrzegali nas przed tym od lat” , a my zignorowaliśmy ostrzeżenia. Na przełomie wieków Nasz rząd jak nigdy dotąd ruszył w stronę Warszawy. Ale nadal nie mamy zaufania. Oto problem: nieufność jest duża i musimy przywrócić zaufanie. Musimy zrobić wszystko, co w naszej mocy może wzmocnić wschodnie skrzydło NATO i Unii Europejskiej, a wraz z naszymi amerykańskimi i europejskimi partnerami pomóc Ukrainie zwyciężyć.

Jak dokładnie?

Nikiel: „Z pieniędzmi i bronią. Wszelkie wątpliwości, że jesteśmy gotowi chronić Europę Wschodnią z naszymi partnerami, muszą zostać rozwiane. Jestem przekonany, że potrzebujemy komisji śledczej, która zbada, w jaki sposób doszliśmy do tak niestabilnej zależności od Rosji. Niemcy i Europa muszą nie popełnić ponownie takiego błędu. Musimy się chronić, badając łańcuchy dostaw, unikając zależności i dywersyfikacji. Dotyczy to zwłaszcza Chin. Biznes i polityka są wezwane do ścisłej współpracy w tej sprawie”.

W swojej książce wzywa Pan do odrodzenia Trójkąta Weimarskiego – Francji, Niemiec i Polski jako motoru Europy. Ale polscy przywódcy otwarcie przyznają, że ich atak na czołg Leopard był skoordynowany z Francją — prezydent Macron jest zmęczony niezdecydowaniem kanclerza, jego chęcią osaczenia go. To nie jest dobra wróżba dla zrozumienia…

Nikiel: „Tutaj jest tak samo: bez zaufania nic nie działa. Otwarte prezentowanie Niemiec i chęć zmuszenia ich do działania – to nie posuwa Europy i NATO ani kroku naprzód. Do tej pory zawsze znajdowaliśmy wspólną drogę z Francją. Z Warszawą wciąż brak Ta rutyna Tak długo, jak jedna ze stron będzie bardziej koncentrować się na wewnętrznych zdobyczach niż na konsolidacji Europy, wciąż mamy przed sobą trudną drogę.

Czy w 2023 roku, dopóki w Polsce trwa kampania wyborcza, powinniśmy jeszcze przygotowywać się na kolejne apele dyplomatyczne ze strony warszawskiego rządu?

Nikiel: „Nie zdziwiłbym się. Czy nam się to podoba, czy nie, Niemcy są częścią polskiej kampanii wyborczej. I że ta walka zakończy się wyborami – nie stawiałbym na to…”

Prawie 80 lat po zakończeniu II wojny światowej Polska domaga się od Niemiec reparacji wojennych w wysokości 1,3 biliona euro. Czy oni są poważni?

Nikiel: „W polityce wewnętrznej i zbliżających się wyborach temat ten ma ogromne znaczenie, zwłaszcza dla rządzącej partii Prawo i Sprawiedliwość. Strona polska w mniejszym stopniu polega na rzeczywistych płatnościach – sprawa została prawnie rozstrzygnięta najpóźniej wraz z umową 2plus4 ponad 30 lat temu Polska zrzekła się roszczeń. Ale jeśli chodzi o politykę zagraniczną, to oczywiście Niemcy mogą w każdej chwili zostać poddane presji w kwestii reparacji. Uważam, że podnoszenie tych żądań w tej chwili jest przeciwskuteczne i szkodliwe. Wojna z Ukrainą, Polską i Niemcami powinna być znakiem jedności, a nie waleniem Wedge. Jedynym, który korzysta na rozłamie na Zachodzie, jest Władimir Putin.

Więc usiądź?

Nikiel: „Nie! Okrucieństwa popełnione przez Niemców w latach 1939-1945 były zbrodnią śmiertelną. Niemcy mają moralny obowiązek zająć się tym, także przez pokolenia. Niestety niezmierzone cierpienie Polaków pod okupacją niemiecką nie jest tak obecne w Niemczech jak można by się spodziewać”. Opinia niemiecka nie jest dostatecznie zaznajomiona z sześciomilionowymi polskimi ofiarami niemieckiego SS i Wehrmachtu. żołnierzy, którzy walczyli z Hitlerem w całej Europie, a także w wyzwolonych miastach niemieckich. Zachowanie tej Pamięci w Niemczech przyda się nam, Niemcom. Dobrowolne gesty są nadal możliwe”.

W swojej książce opierasz się także na konkretnych gestach pojednania…

Nikiel: Obejmuje to „miejsce pamięci i spotkania” na centralnym placu w Berlinie, czego od lat domagają się obywatele Niemiec i strona polska. Byłem przewodniczącym polsko-niemieckiej komisji ekspertów, która przedstawiła plany miejsca pamięci, wystawy i spotkań, zwłaszcza dla młodszego pokolenia, w 2021 roku. Tu trzeba szybko coś zrobić. Spośród dużej ilości możliwych lokalizacji, wybraliśmy dwie: pierwszą na placu Askan przed ruinami bramy Anhalter Bahnhof…”

… przed wystawą „Ucieczka, wypędzenie, pojednanie”.

Nikiel: Inną lokalizacją byłaby dawna Opera Krolla na południe od Kancelarii. W 1939 roku Adolf Hitler wypowiedział Polsce agresywną wojnę. W związku z tym miało to być miejsce „Nigdy więcej wojny!”

Byłem ambasadorem w Polsce w latach 2014-2020, a teraz wydałem książkę o tym czasie – Co powinniśmy wiedzieć o naszych sąsiadach?

Nikiel: Książka odzwierciedla 40-letnie zaangażowanie zawodowe u naszego największego sąsiada na Wschodzie. Bardziej niż kiedykolwiek Polska jest krajem frontowym Zachodu, NATO i Unii Europejskiej! Na północy: Kaliningrad, obóz Putina i skład rakiet. Na wschodzie: Białoruś, najbliższy sojusznik Putina przeciwko Zachodowi. Na południowym wschodzie: oblegana Ukraina. W tej eksponowanej pozycji Polska czuje się bardzo zagrożona. I słusznie.

Jednak relacje między Berlinem a Warszawą wydają się być gorsze niż od 1990 roku. Byliśmy o wiele więcej…

Nikiel: „Niemiecko-polskie pojednanie po upadku muru jest rzeczywiście cudem politycznym: politycznie, gospodarczo i społecznie nasz kraj jest bardziej połączony niż kiedykolwiek. Trzy miliony młodych ludzi wzięło udział w wymianach młodzieży. Handel między Polską a innymi krajami Grupy Wyszehradzkiej – Węgry , Czechy i Słowacja – znacznie przewyższa naszą wymianę handlową z Chinami. Polska stała się dla nas, Niemców krajem kluczowym. Widzę duży potencjał do dalszego rozwoju relacji, zwłaszcza w zakresie wymiany biznesowej i międzyludzkiej.”