„Teraz znów mam tu pęknięcia. Tutaj! To irytujące.” Pęknięcia w jego domu na starym mieście w Żytawie powoli doprowadzają Henry’ego Samalę do szaleństwa.

W odrestaurowanej 250-letniej kamienicy w 25-tysięcznym mieście leżącym w niemiecko-czesko-polskim trójkącie granicznym emerytowany inżynier ogrzewania dosłownie czuje, jak grunt ugina się pod jego stopami.

– Widzisz to? Znowu to zrobili tutaj? Samala wskazuje na ścianę domu. Wcześniej były tam pęknięcia. – Więc tutaj! Możesz włożyć w to rękę.

67-latek z Saksonii wydał na naprawę pięciocyfrową sumę. Na elewację, warsztat, w zeszłym roku na fundamenty. Wszystko przez Turowa.

Smala westchnął cicho, po czym wskazał prosto na swoje romantyczne podwórko: Za krzywym murem, niecałe cztery kilometry dalej, po polskiej stronie, leży: odkrywka.

Polska państwowa spółka energetyczna PGE wykonała wiercenie w ziemi na głębokość około 300 metrów na obszarze 26 kilometrów kwadratowych iw ubiegłym roku wydobyła na powierzchnię 12 mln ton węgla brunatnego.

Problem polega na tym, że im głębiej koparki wbijają się w ziemię, tym więcej wód gruntowych płynie na polską stronę, tym więcej domów jest rozbieranych na starówce Żytawy.

Ziemia spadła już o metr. Samala ma to na piśmie. Istnieją dwa raporty, jeden autorstwa popularnego geologa, a drugi Greenpeace. Sprawa jest jasna dla Samali – i prosi o lekarstwo: „Tak jak mur ochronny w ziemi – tak, że zatrzymuje wodę”.

Czescy sąsiedzi, którzy również cierpią z powodu Turowa, dostają to, czego chce Smala: rządy Polski i Czech podpisały umowę w lutym ubiegłego roku.

Następnie Polska przekazała Czechom kupę ziemi oraz 45 mln euro odszkodowania. Z kolei czeski rząd wycofał pozew przeciwko firmie Toro w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości.

Słyszała o tym również żona Samali, Barbel. Patrzy na swoje alternatywne miejsce na pierwszym piętrze. Niewiarygodne, wszystkie. Kobieta po sześćdziesiątce naprawia obecnie kurtkę zimową, starając się ocalić to, co jeszcze da się uratować.

Oberlausitzerin był już zrównoważony, zanim jeszcze istniało słowo. Jest bardzo podekscytowana możliwością utrzymania Turowa w ruchu; Że strona niemiecka nic nie dostaje. na co ona sama musi patrzeć, jak wciąż pojawiają się nowe pęknięcia w szwach.

„Właściwie to już pozostawiło na mnie mały ślad. Co wiem: Cóż, teraz linia była taka. A za kilka tygodni może być o cal lub dwa wyższa”, mówi. Zrobiliśmy to po prostu w zeszłym roku . Z nami „.

Torsten Lutius mieszka obok. „Jestem najemcą. To nie moja sprawa”, powiedział były agent ubezpieczeniowy. Mężczyzna z Żytawy sprzedawał polisy ubezpieczeniowe przez 20 lat. Aż miał dość i został doradcą zawodowym. „Próbuję coś zrobić dla moja karma – mówi Lutius z uśmiechem.

Co myśli o pęknięciach? W domach są pęknięcia, tak. Ale są tysiące opinii. i sprzeciwiać się opiniom. To jak walka z przemysłem farmaceutycznym. Branża jest na to za duża”.

przemysł energetyczny. Ponadto, ponieważ węgiel brunatny przeżywa w Niemczech renesans w związku z kryzysem energetycznym; Gdzie polska energia elektryczna jest ponownie poszukiwana w RFN.

53-latek zatrzymał się przed drzwiami swojego mieszkania, po czym odwrócił się ponownie i powiedział: Niemcy też nie są dużo lepsi od Polaków.

Minęliśmy tu również autobusy, które również zatrzęsły domem. Na zewnątrz teraz plac budowy jest taki sam. Jednoznaczne przypisanie go Turowowi jest bardzo trudne”.

Po drugiej stronie muru Henry Samala krzywi się. Już tego nie słyszy. Stara historia, według której pęknięcia wracają do siebie: do zamkniętych szlaków węglowych po niemieckiej stronie.

Odpowiedział, że kopalnia odkrywkowa w pobliskim Olbersdorfie była już zalana w 1991 roku, ale pierwsza rysa w jego domu pojawiła się dopiero cztery lata temu.

Nie wiadomo, jak sprawę ocenił polski gigant energetyczny PGE, kto i kiedy zawinił. Różne prośby spełzają na niczym.

Samala patrzy na zegarek. Już czas. Nadal musi naprawić cieknącą rurę toalety. poza Żytawą. Emeryt otrzymuje coś takiego dwa, trzy razy w tygodniu. pieniądze na kolejną naprawę.

„Do tej pory zawsze byłem sam. Nie widziałem nawet burmistrza ani nikogo z nadzoru budowlanego” – mówi. „Ludzie w sklepie do mnie mówią: znowu oglądasz telewizję. I co o twoim domu? Ale od organu publicznego: zero”.

Wizyta w Biurze Generalnym w Zittau: W tej chwili jest to raczej chłodna sprawa.

„U nas w ratuszu jest 19 stopni. Bardzo wyraźnie zauważyło to 200 pracowników administracji miasta. Teraz do pracy w swoich biurach muszą nosić nieco grubszą bieliznę.”

Jest czwartek, trochę po dziesiątej, a burmistrz Thomas Zenker jest w świetnym humorze dzięki swojej grubej bieliźnie.

Ostatnio dobrze mu się powodzi: we wrześniu w Zittau odbywa się saksońskie święto dziękczynienia – dobra reklama; Podobnie jak wizyta premiera Saksonii Michaela Kretschmera w grudniu z okazji otwarcia mostu.

47-letni burmistrz mówi, że poseł regularnie spada. Latem razem wędrowali po Górach Żytawskich.

Czy rozmawiali też o Turuv, szerokim przejściu w dolinie poniżej? „Strona polska pozyskuje energię na swój sposób, a my na swój sposób. I oczywiście wszyscy jesteśmy zaangażowani w tę kwestię transformacji energetycznej” – mówi przewodniczący rady miasta. „Ale nie jestem odpowiednią osobą do powiedzieć Polakom, kiedy i jak mają się pozbyć węgla”.

Zawsze powtarzał, że górnictwo odkrywkowe powinno być oceniane pod kątem efektów. „W ten sposób rozumiemy i ufamy tej ocenie” – wyjaśnia. Ale tak nie jest obecnie.

„OOŚ nie została przeprowadzona prawidłowo i nie została odpowiednio oceniona” – mówi. „Jednak zgoda została udzielona. Dlatego teraz składamy pozew”. Konkretnie przed Sądem Administracyjnym w Warszawie.

Zenker skarżył się, że choć polski rząd przygotował ocenę oddziaływania na środowisko, to nie jest ona kompletna. Stąd garnitur. On i rada miasta osiągnęli porozumienie w tej sprawie w listopadzie.

Niezależnemu burmistrzowi nie było łatwo. Nie chce przecież zrażać swojego polskiego odpowiednika, burmistrza Bogatyny.

– Jesteśmy w bliskim kontakcie – mówi. Kiedy Zittau zdecydował się pozwać radę miejską w związku z przekroczeniem terminu na zrobienie czegokolwiek innego, tego dnia powiedział swojemu odpowiednikowi, że musimy tak postąpić.

„Z adnotacją: nie chodzi o pozbawienie tam kilku tysięcy Polaków środków do życia. Chodzi o poznanie skutków dla Stanów Zjednoczonych – i powstrzymanie ich w razie potrzeby”.

Odkrywka po drugiej stronie Nysy od lat podąża za burmistrzem Żytawy. W domach są nie tylko pęknięcia, ale także drobny pył i hałas.

Burmistrz musi teraz zrobić to, czego naprawdę nie lubi: czekać. Że młyny polskiego sądownictwa zaczną się kręcić. Nie ma złudzeń.

Do niedawna szefem był urodzony w Westfalii Horst Schirmeier, radca prawny miasta Żytawa. „Pozwałem również OOŚ w wyniku OOŚ”.

Jeśli ktoś zna prawniczą dżunglę, to jest to człowiek, który w 1991 roku przeprowadził się z Bielefeld do Żytawy i płaci proces z własnej kieszeni. „Więc to nie tylko miasto narzeka. Wtedy nadal tam jestem”, wyjaśnia. „Co z tego wynika: nie mam pojęcia. Nie ma doświadczenia w polskim orzecznictwie”.

1968er mieszka również w centrum miasta, tuż przy torze. Jest także właścicielem 250-letniego wiejskiego domu z patio i warsztatem, który wraz z żoną przekształcił w domek letniskowy.

Idylliczna książka z obrazkami, gdyby nie pęknięcia na wewnętrznym dziedzińcu i elewacji. Nie tak źle jak Smalas, ale widać. Dlatego Zieloni narzekają. A ponieważ Turów ma rosnąć do 2044 roku.

„Otwór ma być pogłębiony o około 30 metrów. Problemem jest nurkowanie: im głębiej, tym bardziej ingerujesz. Potem woda się kończy i trzeba ją wypompować. A to, co jest nad nią, tonie. nie wiem dokładnie, co się tam wydarzy”.

W najdalszym zakątku Saksonii. Schirmeyer zauważył również, że odwiedza go premier Kretschmer.

Przez lata miał nadzieję, że Wolne Państwo również pozwie. na próżno. A więź? Berlin? Emerytowany prawnik macha ręką. Ma mniejsze zainteresowanie.