Naprawdę interesujące pytanie, które zadaje „Dunes” Denisa Villeneuve, brzmi: Jak bardzo cieszy szefowa studia Warner, że epopeja science-fiction kanadyjskiego reżysera bardziej przypomina postkolonialną wersję Lawrence’a z Arabii? A nie z mdłej serii Gwiezdnych wojen, w której pismo autora musiało w razie potrzeby zająć miejsce z tyłu dla fanów?

Villeneuve zawsze podkreślał, że jego główny projekt „Dune” należy do kin – nie na platformie streamingowej HBO Max. To pragnienie wiąże go z coraz bardziej niezadowolonym aktorem Christopherem Nolanem, którego „Tenet” rozczarował oczekiwania biznesowe Warnera w zeszłym roku – i który teraz publicznie wyraża niezadowolenie z polityki jego studia.

„Dune”, który miał swoją światową premierę kilka dni temu na Festiwalu Filmowym w Wenecji, po roku oczekiwania na ekrany kin wejdzie jako pełna nadziei postpandemiczna postać w amerykańskim przemyśle (za dwa tygodnie „No Time to Dies” Bonda). „). Interesujące powinno być zobaczenie, jak poważnie „Dune” nadal pasuje do obecnego krajobrazu filmowego między filmami o superbohaterach a serią Godzilla.

Kronika Franka Herberta o międzygalaktycznych dynastiach z roku 10 000 miała zupełnie inny rodzaj szaleńca: w połowie lat 70., filmowy psychodeliczny Alejandro Jodorowsky, którego być może bardziej interesowało źródło halucynogennego narkotyku Spice niż pustynna planeta Arrakis. Ale nikt w Hollywood nie chciał sfinansować 15 milionów dolarów produkcji z projektami Salvadora Dali, Orsona Wellesa i HR Geigera. I oczywiście David Lynch, którego film z 1984 roku został uznany za jeden z najwspanialszych wypadków w historii dzisiejszego kina, ma wiernych fanów. Od tego czasu niemożliwe stało się zobrazowanie sagi Herberta.

Galaktyka czeka na przybycie zbawiciela

Obiecując nakręcić „Gwiezdne wojny dla dorosłych”, Villeneuve, który jest również autorem książki z Jonem Spaihtsem i Ericiem Rothem, podejmuje tematy z cyklu powieści: kolonializm, eksploatację zasobów oraz związek polityki i religii. Mimo to, do ludowego mistycyzmu oryginału, rozpowszechnionego jeszcze w latach 60., traktuje z taką samą świętą powagą, jak później George Lucas. Jego film Diuna opowiada o tęsknocie prześladowanego tubylca, Freemina Arrakisa, za (białym) zbawicielem.

Paul (Timothée Chalamet), syn gubernatora Caladan Leto Atreides (Oscar Isaac) i pani Jessica (Rebecca Ferguson) z siostry Bene Gesserit, pewnego rodzaju węgierskiego rządu cieni, nękają wizje dziwnego młodego mężczyzny Shani (Zendaya), który z przyszłości wydaje się badać. Od tysięcy lat Freemen i Benny Gesret czekali na przybycie „Quizatów Hadracha”. Aby odnaleźć swoje przeznaczenie, Paweł musi wyruszyć na pustynię, jak kiedyś Jezus z Nazaretu, na planetę Arrakis, o którą gorąco dyskutuje się ze względu na złoża cennych przypraw, które są bezcenne w kosmosie.

Na początku „Dune” cesarz wydał dekret, by zakończyć reżim terroru barona Harkonena (Stellan Skarsgård pod grubym garniturem) nad Arachis i przekazać kontrolę nad produkcją przypraw spokojnemu domowi Atrydów. Zbuntowany Freeman podchodził do zmiany władzy ze sceptycyzmem: „Kto będzie naszym następnym prześladowcą?”. – pyta Chaney w czołówce, gdy gigantyczne statki kosmiczne Harkonnenów opuszczają ich planetę.

Problem Davida Lyncha polegał nie tylko na tym, że nie udało mu się nadać złożonej historii dramatycznej struktury. Przenieś nadmiar narracji do kosmicznej opery – do muzyki Briana Eno i rockowego zespołu Toto. Villeneuve, Spaihts i Roth stworzyli szkielet powieści Herberta. Zamiast tego prymitywna fabuła jej filmowej adaptacji grozi pogrążeniem się w kontemplacyjnym stanie zapomnienia między nimi, w niepohamowanym pobłażaniu scenografii Patrice’a Vermette’a (statki kosmiczne wielkości miasta, brutalne rezydencje i monochromatyczna pustka pustyni).

Zbyt drogie wzornictwo przemysłowe

Dwie wielkie sekwencje akcji – 400-metrowy atak robaka piaskowego na maszynę do zbioru przypraw i bitwa na Arrakis między dynastiami Atrydów i Harkonnenów – wyglądają jak próby reanimacji w filmie, który ledwo rusza się z przytłoczenia.

Rozkwitająca partytura Hansa Zimmera, znów z nieuniknionymi echami etnicznego kiczu, tylko podkreśla tę wystawną wielkość. Opóźniona inscenizacja Villeneuve’a jest wyraźnie uzależniona od sequela: „Dune” w tytułowej sekwencji można uznać za „pierwszy rozdział” większej narracji. Nie ma jednak gwarancji, że plan franczyzowy zadziała.

[Wenn Sie aktuelle Nachrichten aus Berlin, Deutschland und der Welt live auf Ihr Handy haben wollen, empfehlen wir Ihnen unsere App, die Sie hier für Apple- und Android-Geräte herunterladen können]

Dune udaje się być jednocześnie za dużo i za mało. Zespół, w skład którego wchodzą również Jason Momoa jako nauczyciel Paul Duncan z Idaho, Josh Brolin jako Royal Fighting Machine Journey Halick i Javier Bardem jako lider Freemana, został nieuchronnie zdegradowany do obsady w projektach tej rangi. Ich przeznaczeniem jest, by tak rzec, zachowywać się jak mrówki w stosunku do spektaklu.

Bez wątpienia Denis Villeneuve nadaje filmowi niepowtarzalną estetykę, ale „Dune” wygląda jak kosztowny projekt przemysłowy. Technokratyczne arcydzieło. Problem jest oczywisty: Villeneuve musi zmagać się nie tylko z ciężarem spuścizny literackiej Herberta, ale także ze zbiorową pamięcią wizualną trylogii „Gwiezdne wojny”. Jego pokora jest namacalna. Mieszanka szacunku i niezależnych pomysłów była dla niego najłatwiejsza w „Blade Runner 2049”.

Można jednak mieć nadzieję, że Warner Villeneuve nadal będzie pozwalał na jego seriale. Po porażce Tenet (również związanej z pandemią) gotowość wytwórni do robienia poważnych, dużych produkcji nadal spadała. Podobno efekt uznania franczyzy – analogiczny do ewolucji storytellingu wśród dostawców usług streamingowych – pomaga umożliwić finansowanie zaawansowanych historii w ramach wszechczasów wyższego budżetu. Ponieważ gdzieś w tym cukierku z zamkniętym okiem o nazwie „Wydmy” jest historia, którą warto opowiedzieć. (w kinach od czwartku)