drTen graficzny gest wywodzi się z Pop Artu, więc pomysł jest jeszcze bardziej szokujący: kobieta wygląda z samochodu ze zdezorientowanym spojrzeniem na bramy obozu zagłady Auschwitz, bujne zielone trawniki lśnią w lusterku zewnętrznym. Nie należy do milionów gości, którzy co roku pielgrzymują do miejsca pamięci. Jako krakowianka czasem mija to historyczne miejsce w drodze do domu, jak kiedyś po sylwestrowej zabawie, na którą była z mężem Wilhelmem Sasnalem. Słynny na całym świecie malarz i reżyser filmowy wykorzystał uchwyconą chwilę do wykonania jednego ze swoich ostatnich obrazów, który obecnie można oglądać w Muzeum Paulinów w Warszawie.

Ciężar polskiego spektaklu przebiega przez jego twórczość niczym krwistoczerwona nić. Czterdziestoośmiolatek od dwóch dekad zmaga się z przeszłością, co może wynikać również z tego, że część polskiego społeczeństwa, w tym obecna władza, selektywnie przyglądała się swoim rolom. Jak trudno niektórym uświadomić sobie, że z jednej strony kraj padł ofiarą hitlerowskich Niemiec, ale z drugiej strony było sporo Polaków, którzy brali udział w grabieży i mordowaniu polskich Żydów, a jest to prawie sześćdziesiąt obrazów a rysunki na wystawie obracają się wokół „takiego widoku naturalnego”.

Ostatnia indywidualna wystawa Sasnala w Polsce odbyła się czternaście lat temu w Narodowej Galerii Sztuki Zachta. Fakt, że właśnie kończy swoją długą nieobecność w Paulinie, Muzeum Historii Żydów Polskich w sercu dawnego i późniejszego getta, można śmiało interpretować jako wyzwanie dla wszystkich negujących i relatywistów. Nic na tej wystawie nie wydaje się być, nie tory pociągów biegnących prosto przez krajobraz, nie kupa kapusty, w rzeczywistości nieszkodliwa, niemal abstrakcyjna martwa natura, pokazująca obok innych obrazów górę czaszek w masowym grobie organ .

Sasnal mówi, że jego zainteresowanie tematyką żydowską wynika z nieświadomego poczucia nieobecności. „A może to z powodu winy, jaką zawdzięczam, że jestem Polakiem wychowanym w tradycji chrześcijańskiej”. Oczywiście osoby na zdjęciach nie są wybierane losowo. Jest „Brązowy Biskup” Alois Hodal, który po wojnie pomógł w ucieczce zbrodniarzom nazistowskim. Albo ksiądz Trzejjak, jeden z czołowych ideologów przedwojennego antysemityzmu, otoczony przez francuskiego malarza Edgara Degasa, brutalnego nienawidzącego Żydów, kojarzonego z dziewiętnastowiecznym europejskim antysemityzmem. Kilku przedstawicieli pojawia się kilka kroków dalej w monumentalnym zapisie historycznym „Synagoga w Mościcach”. Sasnal za pomocą czarnego atramentu przegląda w nim historię swojej tarnowskiej dzielnicy, aż do wyimaginowanej przyszłości roku 2028, kiedy wybudowano nowoczesną synagogę. Wizja alternatywna jest trudna, bo Holokaust nigdy tu nie miał miejsca, a w Polsce i Niemczech na początku lat 40. powstały kibuce zamiast obozów koncentracyjnych.