Minęło prawie dziewięć lat od katastrofy polskiego samolotu prezydenckiego w pobliżu rosyjskiego miasta Smoleńsk, w którym zginęło 96 osób, w tym ówczesny prezydent Lech Kaczyński i wysocy rangą wojskowi. Polski rząd PiS zakłada próbę zamachu, a zamknięta wcześniej sprawa jest ponownie rozpatrywana od 2017 roku.

Śledztwo koncentruje się także na przewodniczącym Rady UE Donaldzie Tusku, ówczesnym polskim premierze. Prokuratura oskarża go o zdradę stanu. Chce wiedzieć, o czym rozmawiał po tym incydencie z prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Przesłuchana zostanie także obecna na rozmowach tłumaczka Magdalena Vitas-Dukaczewska. W raporcie gazety Deutschlandfunk oświadczyła, że ​​nie chce składać zeznań, nawet gdyby rząd zwolnił ją z obowiązku zachowania tajemnicy. Podważałoby to ich wiarygodność i wiarygodność innych tłumaczy.

Isabella Gusenberger od 24 lat jest tłumaczem konferencyjnym, w tym dla rządu federalnego. Często tłumaczyła w rozmowach indywidualnych.

DW: Pani Gusenberger, czy zachowałaby się Pani tak samo, gdyby była Pani koleżanką, panią Vitas-Dukaczewską?

Isabella Gusenberger: Oczywiście próbowałabym wcześniej zabezpieczyć się prawnie, ale w przeciwnym razie oczywiście zrobiłabym to samo. To jedna z podstawowych zasad naszego zawodu – stwierdziła pani Vitas-Dukaczewska – że gwarantujemy poufność. Bardzo ważne jest, aby rozmówcy mieli pewność, że nie zdradzimy niczego światu zewnętrznemu.

Kodeks etyki zawodowej Międzynarodowego Stowarzyszenia Tłumaczy Konferencyjnych (AIIC), którego jesteś członkiem, stanowi, że tłumacze ustni są „zobowiązani do zachowania ścisłej poufności” podczas wydarzeń niepublicznych. Czy istnieją wyjątki na przykład w przypadku treści rozmów, które mogą mieć znaczenie karne?

To oczywiście jest sedno sprawy. Kiedyś toczyła się debata na temat tego, czy teoretycznie można zwolnić tłumaczy ustnych z obowiązku zachowania poufności. Nie wdawałem się w tę dyskusję specjalnie, bo nie było mi to potrzebne. Nigdy nie miałem sytuacji, w której stało się to dla mnie tak ważne. Wiem jednak, że istniały różne interpretacje prawne i że na pewno w tamtym czasie nie brakowało osób, które twierdziły, że tłumacze ustni mogą być w takich przypadkach zwolnieni z obowiązku zachowania tajemnicy, ale nie było to tak ugruntowane w prawie, jak w przypadku lekarzy czy lekarzy. lekarze. Prawnicy na przykład.

Muszę przyznać, że nie wiem, czy dyskusja ta osiągnęła punkt, w którym znalazła się jasna odpowiedź prawna na przykład dla Niemiec. Oczywiście zawsze staramy się mieć pewność, że nie jesteśmy zwolnieni z obowiązku zachowania poufności.

Każdy niesklasyfikowany powinien spodziewać się kar

Czy ta zasada jest dobrowolnym obowiązkiem, czy też w przypadku jej naruszenia możesz zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej?

Nie potrafię powiedzieć, w jakim stopniu grozi Ci kara. Często jednak musimy podpisywać umowy o zachowaniu poufności w przypadku konkretnych spotkań lub ogólnie dla ministerstwa lub agencji rządowej. Wspierają je sankcje w jakiejś formie, np. w gospodarce, a często także rekompensata za poniesione straty finansowe, które mogą być ogromne, jeśli coś się gdzieś wydarzy. Rząd federalny lub agencje stanowe nakładają różne kary.

Jakimi jeszcze zasadami powinni kierować się tłumacze podczas poufnych rozmów?

Tajemnica jest często nieco szersza, szczególnie w wybuchowych dyskusjach politycznych lub gospodarczych. Odnosi się nie tylko do treści tego, co się mówi, ale także na przykład do miejsca lub czasu, w którym toczy się rozmowa. Często wiąże się to z bezpieczeństwem.

Tłumacz często dowiaduje się wcześniej, że ktoś gdzieś się z kimś spotyka. Ale opinia publiczna nie powinna o tym wiedzieć, bo np. istnieje ryzyko ataku. Ze względów bezpieczeństwa spotkanie takie nie jest zapowiadane wcześniej, a tłumaczowi nie wolno z wyprzedzeniem ogłaszać, dokąd się uda i z kim się spotka.

Czy w swojej karierze doświadczyłeś sytuacji, w której tłumacze byli zmuszani do ujawnienia informacji? Jeśli tak, to przez kogo?

W mojej karierze zdarzały się mniejsze sytuacje, gdy na przykład reporterzy przychodzili do kabiny i mówili: „Dostałem z wyprzedzeniem tekst przemówienia Prezydenta lub Ministra tego a takiego, czy możemy go dostać teraz?” Są to sytuacje, w których, jeśli nie masz całkowitego doświadczenia w tłumaczeniu ustnym, możesz ulec pokusie przekazania takiego tekstu. Ale my tego nie robimy. Zawsze zwracamy się do odpowiednich pracowników odpowiedzialnych za public relations.

Magdalena Vitas-Dukaczewska nie jest pierwszą tłumaczką, na którą wywierano presję, aby ujawniła treść tajnych rozmów. W Stanach Zjednoczonych Demokraci zażądali w lipcu, aby tłumacz prezydenta Donalda Trumpa złożył przed Kongresem zeznania podczas jego indywidualnego spotkania z prezydentem Rosji Władimirem Putinem w Helsinkach. Czy Pana zdaniem takie przypadki są odosobnionymi przypadkami, czy zjawiskiem powszechnym?

Myślę, że są to odosobnione przypadki, przynajmniej w tej formie, kiedy tak naprawdę nie wiadomo, jak zareagować, gdy przeszkoleni prawnicy mówią, że musisz składać zeznania, a inni prawnicy mówią, że musisz zachować milczenie. Sam nigdy nie doświadczyłem takiej sytuacji. Nie znam żadnego kolegi, który przez to przechodził. Moim zdaniem jest to bardzo rzadka rzecz. Czasami wychodzisz ze spotkania jeden na jednego i członek delegacji pyta, o czym rozmawiano. Nawet w takich przypadkach mówimy: „Był obecny osobisty pracownik ministra, wystarczy go zapytać”.

„Nie pamiętamy, co zostało powiedziane”

W praktyce bardzo pomaga nam to, że zazwyczaj nie pamiętamy tego, co interpretujemy podczas rozmów jeden na jednego. Zawsze możemy zasadnie twierdzić, że nie pamiętamy już, co naprawdę zostało powiedziane.

Co masz na myśli?

Tłumaczenie konsekutywne jest najczęściej stosowanym rodzajem tłumaczenia w tego typu rozmowach. Możesz tłumaczyć bez użycia technologii, po prostu używając Notatnika. Technikę notatki tłumacza można wiarygodnie zinterpretować jedynie w ciągu najbliższych dziesięciu minut, ponieważ działa ona z symbolami, które są jedynie pomocami w zapamiętywaniu, odniesieniami do zapamiętanych jednostek treści, które należy uzupełnić w danej sytuacji.

Gdy pyta się nas po godzinach, a nawet miesiącach, czy latach, jak w przypadku pani Witas-Dukaczewskiej, co powiedziała, zazwyczaj możemy szczerze powiedzieć: „Nie pamiętam tego”. Nasz mózg jest zaprojektowany w taki sposób, że skupiając się na tym poziomie, natychmiast usuwamy poprzednie informacje, aby móc wchłonąć następną. Oznacza to, że tłumacze są bardzo złymi szpiegami.

Czyli po tygodniu nie będziesz w stanie rozszyfrować swoich notatek?

Można z grubsza powiedzieć, o co chodzi, ale nie można określić jego pełnego znaczenia.

Isabella Gusenberger jest tłumaczką języka niemieckiego, polskiego, rosyjskiego i hiszpańskiego.

Wywiad przeprowadziła Helena Cashel.