Polska i Niemcy mogą mieć ogromny wpływ na bieg Europy. Tak uważa dwóch czołowych ekspertów, Göttingen i Doran.

Getynga – Bliźniacze miasto pomiędzy Getyngą a polskim Doranem (Thorn) jest bardzo tętniące życiem. Stało się to jasne niedawno podczas 5. rozmów w Göttingen-Thorner. Burmistrz Petra Prostedt doceniła partnerstwo miasta i jego spółek zależnych po obu stronach, a wysokiej rangi Ambasador RP w Niemczech Dariusz Pawłosz określił je wśród wielu innych jako „znakomite”.

Co czyni to dynamiczne partnerstwo tak wyjątkowym? Rozmawialiśmy o tym z prezesami stowarzyszeń Harm Adam (Göttingen) i Aleksandrą Burdziej (Toruń) – i oczywiście także o roli Niemiec i Polski w Europie.

Dlaczego na przykładzie Göttingen i Thorne współpraca pomiędzy partnerskimi stowarzyszeniami układa się tak dobrze – w porównaniu z innymi?

Aleksandra Burdziej: Od samego początku priorytetem dla obu stron były takie standardy, jak otwartość, przejrzystość i partnerstwo. To był punkt wyjścia przyjaźni – zawsze się co do tego zgadzaliśmy. Mamy jednak różne poglądy i perspektywy. Ale słuchamy uważnie i ufamy sobie nawzajem. I kochamy się!

Harm Adam: Współpraca jest bardzo efektywna, ponieważ współpracujemy w całkowicie przejrzysty sposób, organizując nasze działania – zarówno pod względem finansowym, jak i programowym. Razem chcemy zjednoczyć nowych ludzi i pomóc nadać dialogowi społeczeństwa obywatelskiego szersze podstawy. Ale nie oszukujmy się. Chęć angażowania się w społeczeństwo obywatelskie znacznie spadła – do czego przyczyniła się pandemia – przynajmniej w Niemczech.

Seminaria w Göttingen-Thorn od pięciu lat oferują bogaty program pod względem merytorycznym i kadrowym. Dlaczego mają kontynuować?

Burdziej: Sukcesem jest to, że stworzyliśmy formułę seminariów, która budzi zainteresowanie pokoleń. Dużą popularność zawdzięcza otwartemu, zachęcającemu charakterowi i szerokiemu zakresowi tematycznemu. Zależy nam na gromadzeniu ludzi z Getyngi i Thorn, a także aktorów ze społeczeństwa, nauki, polityki i kultury. Przed nami – Polakami i Niemcami – stoi wiele wyzwań, którym wspólnie musimy stawić czoła i które musimy kontynuować. Adam: Wraz z rozwojem relacji niemiecko-polskich chcemy zintensyfikować dialog na poziomie politycznym i przyczynić się do dialogu społeczeństw obywatelskich.

W ciągu pięciu lat coś wielkiego zmieniło się politycznie w Niemczech, Polsce, a zwłaszcza w Europie, łącznie z wojną z rosyjską agresją. Czy to wszystko wpływa na pracę spółdzielni?

Burdziej: Tak, wiele się zmieniło i staramy się na to reagować. Istnieje wiele wspólnych wyzwań. Najważniejsze są trzy cele: Po pierwsze, w świetle rosyjskiej ofensywy, chcemy dodać do dyskusji perspektywę ukraińską. Dlatego jako Polsko-Niemieckie Towarzystwo Thorn organizujemy polsko-ukraińsko-niemiecki projekt: szkołę letnią dla uczniów z trzech krajów. Po drugie, chcemy wzmacniać ideę Europy i rozwijać ją dla pokoleń. Po trzecie, chcemy spokojnie, otwarcie i bez zastrzeżeń mówić o poglądach i interesach Polski i Niemiec. To jest podstawa partnerskiej współpracy.

Adam: Ponieważ Niemcy i Polacy sytuują się w środku Europy, zawsze jesteśmy zaniepokojeni wyzwaniami społecznymi i politycznymi, którym tylko my, jako Europejczycy, możemy wspólnie stawić czoła.

Czy istnieje wystarczające zrozumienie między obydwoma państwami w odniesieniu do innych państw?

Adam: Moim zdaniem oba społeczeństwa obywatelskie za bardzo skupiają się na sobie, aby odpowiednio docenić osiągnięcia ludzi w innych krajach. Natomiast w Niemczech naród polski i inni partnerzy środkowoeuropejscy już jasno zrozumieli, że ich niepodległości bezpośrednio zagrażała putinowska Rosja.

Burdziej: To prawda, Polska i inne państwa regionu cierpią z powodu braku zrozumienia i poważnego podejścia do ocen i obaw związanych z Rosją. Dlatego reputacja Niemiec znacznie ucierpiała po rosyjskim ataku na Ukrainę z powodu ich nieudanej polityki wschodniej i odmowy właściwej reakcji na imperialistyczne zagrożenie ze strony Rosji. Po pozornym przetworzeniu tego rozdziału ważne jest, aby wspólnie patrzeć w przyszłość. A Polska nie jest zwolniona z zadania coraz lepszego poznawania swoich zachodnich sąsiadów.

Jakie oczekiwania i nadzieje wiąże Pan z wyborami i rozwojem Europy?

Burdziej: Oczekuję i mam nadzieję, że w UE zagrożenie ze strony Rosji nie będzie już na pierwszym planie, a głosy regionów Europy doświadczonych w kontaktach z Rosją i dotkniętych rosyjską agresją nie będą już nigdy bagatelizowane. Chcę Europy efektywnej, otwartej i bliskiej obywatelom. I Europę, która może się wyróżnić pod każdym względem. Polska i Niemcy muszą się do tego znacząco przyczynić.

Adam: Europa musi działać. Biorąc pod uwagę rozwój sytuacji na świecie, nie ma wiele czasu na uczynienie Europy wolną i stabilną.

Czy rola i status Polski i Niemiec w Europie zmienią się po wyborach i w przyszłości?

Burdziej: Niemcy i Polska – jako funkcjonalny i silny duet – mogą odegrać prawdziwą rolę kierowniczą i przywódczą w Europie. Warunkiem jest to, aby obie strony postrzegały się i uznawały siebie za równych partnerów. Oczywiście byłoby jeszcze lepiej, gdyby Francja była po naszej stronie.

Adam: Francusko-niemiecka machina UE utknęła w ostatnich latach. Należy mieć nadzieję, że polski rząd, działając na szczeblu europejskim, konstruktywnie wprowadzi do debaty perspektywę, szczególnie Europy Środkowo-Wschodniej. Poprzez Trójkąt Weimarski Niemcy, Francja i Polska mogą wspólnie inicjować europejskie odpowiedzi na aktualne wyzwania, szczególnie w obszarze polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. (Thomas Kobitz)

Ludzie

Dr. Alexandra Burdziej i Harm Adam są prezesami Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Thorn i Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Getyndze. Stanowią one partnerstwo między obydwoma miastami, które istnieje od 1974 roku. Prawnik Harm Adam jest także Prezesem Unii Europejskiej Stowarzyszenia Okręgowego w Getyndze. Alexandra Burdziej studiowała także w Getyndze. Jest literaturoznawcą i germanistą, wykłada język niemiecki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Doran (Thorne). Mieszka z rodziną w siostrzanym mieście Getyngi.