Komary – co tu dużo mówić, nienawidzimy ich. Wydają denerwujące odgłosy, zawsze brzęczą przed nosem i swędzą ich ukąszenia. Co gorsza, przenoszą również choroby. Nawiasem mówiąc, ta okoliczność jest bardzo korzystna dla wirusów. Są łatwo przenoszone i rozprzestrzeniane z miejsca na miejsce przez krew zainfekowanych gospodarzy. Ale dlaczego komary gryzą niektórych ludzi bardziej niż innych? Jednym z wyjaśnień jest zapach potencjalnych ofiar dźgnięć. Niektóre ciała pachną bardziej atrakcyjnie niż inne. Ta świadomość nie jest nowa. Rośliny wykorzystują tę metodę również do przyciągania zapylaczy.

Wirusy również wykorzystują tę sprytną okoliczność do rozprzestrzeniania się. Naukowcy z Uniwersytetu Tsinghua w Pekinie zbadali to na przykładzie wirusów Zika i dengi. Wyniki swoich badań opublikowali właśnie w czasopiśmie Cell.

Zespół badawczy zamknął grupę zarażonych myszy i grupę zdrowych myszy w pudełku zawierającym głodne komary i obserwował, kto został ugryziony więcej niż raz. Zakażone myszy przyciągały od 60 do 75 procent komarów. Naukowcy odkryli, że te myszy produkowały więcej acetofenonu niż zdrowe zwierzęta.

Acetofenon to aromatyczny organiczny związek chemiczny, który występuje również w wielu owocach i niektórych rodzajach sera. Występuje u osób zakażonych w szczególnie wysokim stężeniu i sprawia, że ​​pachnie bardzo apetycznie dla komarów.

Acetofenon tworzy się naturalnie na skórze. W normalnych warunkach kluczowe białko RELMa reguluje skład mikrobiomu skóry i kontroluje bakterie produkujące acetofenon. Jednak wirusy denga i Zika tłumią RELMa. Oznacza to, że bakterie wytwarzające acetofenon rozmnażają się nadmiernie, a pacjenci lub zwierzęta nagle mają bardzo atrakcyjny zapach dla komarów.

Komary i wirusy wchodzą w wyrafinowaną symbiozę. Wirusy Zika i denga zależą od komarów, aby przetrwać. Choroba jest przenoszona głównie przez dobowe komary z rodzaju Aedes, zwłaszcza Aedes aegypti (komar żółtej febry) i Aedes albopictus (azjatycki komar tygrysi). Jeśli zdrowy komar ugryzie zainfekowanego żywiciela, przenosi wirusa. Z kolei komary polegają na węchu, który kieruje swoim przetrwaniem. Idealne dopasowanie – ale i ogromne zagrożenie.

Prawie połowa światowej populacji mieszka na obszarach o wysokim ryzyku zarażenia się gorączką denga. Występuje w tropikalnych i subtropikalnych rejonach Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. Światowa Organizacja Zdrowia zalicza gorączkę denga do dziesięciu największych zagrożeń dla zdrowia na świecie, ponieważ obszar rozprzestrzeniania się rozszerza się, a zarażanie wzrasta. Istnieją cztery podtypy wirusa. Więc możesz zarazić się cztery razy. Po zakażeniu istnieje dożywotnia odporność. Ale infekcja wcale nie jest nieszkodliwa, ponieważ każda kolejna infekcja zwiększa również ryzyko rozwoju niebezpiecznego przebiegu choroby.

Wirusy dengi uszkadzają układ krwiotwórczy. W przypadku gorączki denga następuje spadek liczby komórek krwi, zwłaszcza płytek krwi, które są ważne dla krzepnięcia krwi. W pierwszej postaci, klasycznej dengi, u osób cierpiących na objawy grypopodobne pojawiają się wysypki. Gorączka zwykle leczy się bez konsekwencji. Drugą postacią jest gorączka krwotoczna denga (DHF), która w skrajnych przypadkach może prowadzić do zespołu wstrząsu denga (DSS). Nieleczone DHF i DSS są często śmiertelne. Szczególnie zagrożone są dzieci.

Chociaż istnieje szczepionka Dengvaxia na dengę, zaleca się ją tylko z zastrzeżeniami, ponieważ może pogorszyć chorobę. W 2017 roku kampania szczepień na Filipinach musiała zostać wstrzymana z powodu poważnych komplikacji i zgonów. Nowa szczepionka znajduje się w fazie 3 próbnej i jest testowana.

Dlatego, aby w inny sposób powstrzymać rozprzestrzenianie się dengi, pomocne byłoby, gdyby nosiciele wirusa nie wyczuwali kuszącego zapachu komarów. Jak można zapobiec produkcji acetofenonu?

Po tym, jak zespół Gong Cheng przejrzał istniejącą literaturę na temat kluczowego białka RELMa, naukowcy odkryli aktywny składnik izotretynoiny. Karmili więc myszy zarażone izotretynoiną i umieszczali je w pudełku z komarami. Wyniki były zachęcające. Zainfekowane myszy nie były ugryzione bardziej niż zdrowe myszy.

„Spożywanie izotretynoiny w diecie zwierząt zakażonych flawiwirusem zmniejszyło ulatnianie się acetofenonu poprzez odtworzenie rezydujących bakterii komensalnych (które często żyją w nieszkodliwej symbiozie z gospodarzem) na skórze gospodarza” – mówi Cheng. Kolejnym krokiem naukowców jest przetestowanie wpływu leczenia izotretynoiną u ludzi na zmniejszenie aktywności komarów powodowanej przez acetofenon. Mogłoby to być podejście do ograniczenia rozprzestrzeniania się dengi i Zika.

Oczywiście nie zostało to jeszcze dokładnie zbadane, ponieważ chociaż izotretynoina jest lekiem stosowanym od wielu lat w leczeniu ciężkiego trądziku, jest to również lek na receptę z długą listą potencjalnie poważnych skutków ubocznych. Zwłaszcza kobiety w wieku rozrodczym powinny go przyjmować tylko wtedy, gdy jednocześnie stosują antykoncepcję, ponieważ istnieje bardzo duże ryzyko, że lek spowoduje poważne wady wrodzone u płodu. Ponadto leczenie izotretynoiną jest tymczasowe, ale należy na stałe uniemożliwić komarom gryzienie ludzi. Trzeba więc przeprowadzić trochę badań w kraju, zanim będzie można w ten sposób zapobiec rozprzestrzenianiu się gorączki denga.