Samolot Ryanaira FR4978 z Aten zbliżał się już do stolicy Litwy, Wilna, kiedy przechwycił białoruski samolot pasażerski. W samolocie siedział białoruski opozycjonista Roman Protaswich, który po wakacjach w Grecji wrócił na wygnanie na Litwę ze swoją rosyjską dziewczyną Sauvija Sabegą.

Obaj zostali schwytani na lotnisku w Mińsku i dopiero wtedy pozwolono Ryanairowi kontynuować loty. 26-letniemu Protasevicowi grozi kara śmierci na Białorusi za oskarżenie o nawoływanie do masowych protestów i terroryzmu. Według władz Białorusi został zatrzymany.

Białoruskie stwierdzenie, że trasa lotu musiała zostać zmieniona ze względu na zagrożenie bombowe, nie jest uznawane za wiarygodne ani w Brukseli, ani w stolicach Unii Europejskiej. Wiele wskazuje na to, że akt ten był w rzeczywistości niedawnym przypadkiem piractwa – mającym na celu pozyskanie krytyka rządu.

Wydarzenia tego weekendu wystawiły zatem Unię Europejską na trudną próbę w polityce zagranicznej. Dla szefów państw i rządów jest jasne, że musi istnieć odpowiedź. Jednak to, co można osiągnąć za pomocą narzędzi UE, jest nadal mniej jasne.

Dyplomaci podejrzewają, że wieczorem może zapaść fundamentalna decyzja w sprawie sankcji. Ostatecznie ma to związek z wiarygodnością Europy jako aktora w polityce zagranicznej oraz z pytaniem, jak Unia Europejska radzi sobie z coraz bardziej agresywnymi autorytarnymi reżimami na swoich zewnętrznych granicach.

Wielka Brytania już odpowiedziała i zawiesiła licencję na lot białoruskiej państwowej linii lotniczej Belavia. Jest to krok, za którym opowiada się wiele krajów Unii Europejskiej. Kanclerz Angela Merkel (CDU) potwierdziła na początku szczytu, że dyskutuje się o odebraniu praw do lotów do Europy. Wezwał do natychmiastowego uwolnienia Protasevica i jego towarzysza oraz do międzynarodowego śledztwa w tej sprawie.

Niemiecka gospodarka jest zaniepokojona wzmożonymi napięciami: „Jeśli wersja porwania samolotu cywilnego nad Białorusią okaże się słuszna, to nie tylko należy to zdecydowanie potępić politycznie, ale także kolejny negatywny znak dla Białorusi jako potencjalnego miejsca inwestycyjnego”. Handelsblatt, szef Wschodniego Komitetu Gospodarki Niemiec, powiedział Oliver Hermes.

Lufthansa nie lata już nad Białorusią

Coraz więcej europejskich linii lotniczych już unika białoruskiej przestrzeni powietrznej. Oprócz irlandzkich linii lotniczych Ryanair, węgierskie linie lotnicze Wizz Air, które mają silną siatkę w Europie Wschodniej, a także bałtyckie linie z krajów bałtyckich, polskie linie lotnicze LOT i inne linie lotnicze kierują swoje loty po Białorusi. W poniedziałek wieczorem Lufthansa ogłosiła, że ​​na razie uniknie białoruskiej przestrzeni powietrznej. „Ze względu na obecną dynamiczną sytuację na razie zawieszamy operację w białoruskiej przestrzeni powietrznej” – poinformowała spółka.

Unia Europejska nie może tolerować takiego ataku państwa trzeciego na swobodę przemieszczania się Europejczyków i to tylko z powodu ataku na ustanowienie władzy państwowej: obietnicy ochrony obywateli. Problemem Europejczyków jest jednak to, że do tej pory białoruski dyktator Aleksander Łukaszenko przeciwstawiał się presji zewnętrznej. Unia Europejska przeszła już trzy rundy sankcji, choć z niewielkim skutkiem. 88 osób, w tym Łukaszenko i wielu jego ministrów, otrzymało zakaz wjazdu do kraju. Niektóre firmy powiązane z dyktatorem znajdują się również na europejskiej liście sankcyjnej.

Łukaszenko staje się coraz bardziej surowy wobec członków opozycji

Łukaszenko najwyraźniej nie robi na to wrażenia i jest coraz bardziej surowy w pokojowym ruchu demokratycznym w swoim kraju. Tylko w ciągu ostatnich kilku dni gubernator aresztował innych członków opozycji przez swoje siły bezpieczeństwa, w tym ich dzieci, małżonków i krewnych.

Tysiące ludzi zostało aresztowanych podczas masowych protestów i poddanych ciężkim pobiciom, a czasem torturom w więzieniach. Były też zgony. Niektórym liderom opozycji udało się uciec za granicę, głównie na Litwę i do Polski, innych zatrzymano w drodze. Fakt, że Łukaszenka najwyraźniej zarządził teraz atak na europejski samolot w celu schwytania członka opozycji, świadczy o tym, że nie boi się reakcji Unii Europejskiej.

Niemniej – lub właśnie z tego powodu – ten „akt terroru” musi mieć konsekwencje, mówi europejska polityka Zielonych Franziska Brantner. To, co wydarzyło się w niedzielę w Mińsku, stanowi zagrożenie dla swobody podróżowania w Unii Europejskiej, dlatego „białoruska przestrzeń powietrzna musi zostać natychmiast uznana za niebezpieczną strefę”. Ponadto Europejczycy będą musieli dostosować swoje sankcje do sankcji Stanów Zjednoczonych, czyli włączyć inne osoby ze środowiska Łukaszenki i przedsiębiorstw państwowych na Białorusi.

Zagraniczny socjaldemokrata Nils Schmid również opowiedział się za rozszerzeniem sankcji i zaatakowaniem „aparatu władzy” Łukaszenki. Schmid widzi również wyraźne oznaki zaangażowania Rosji w porwanie. „Nosi podpis operacji rosyjskich sił specjalnych” – mówi socjaldemokratyczny polityk.

Świadczy o tym ścisła współpraca służb wywiadowczych Rosji i Białorusi. Tezę tę potwierdza również fakt, że dwie ofiary uprowadzenia Protasiewicza i Sabegi nie opuściły tylko samolotu w Mińsku. Niektórzy z pozostałych pasażerów zostali podobno pozostawieni – najwyraźniej dobrowolnie.

Możliwe tajne prace serwisowe

O’Leary, szef Ryanaira, podejrzewa, że ​​„agenci KGB zostali porzuceni na lotnisku”. A Schmid zażądał, że jeśli to się potwierdzi, a urzędnicy w Rosji zostaną zidentyfikowani, będą musiały zostać nałożone na nich ukierunkowane sankcje.

Polityk socjaldemokratyczny odmawia nałożenia kompleksowych sankcji na białoruską gospodarkę, a nawet zamknięcia wszelkich powiązań z Unią Europejską, czego żądali niektórzy parlamentarzyści. Dyplomaci w Brukseli również nie uważają takiego posunięcia za pożądane.

Do tej pory celem Europejczyków było uderzenie sankcjami w reżim, a nie na ludność. Unia Europejska chce trzymać się tej strategii. Szefowie państw i rządów prawdopodobnie również odrzucą wezwania do zatrzymania gazociągu Nord Stream 2 na Morzu Bałtyckim ze względu na potencjalne zaangażowanie Rosji.

Białoruś była ważnym miejscem dla branży IT do czasu stłumienia masowych protestów przeciwko fałszywej reelekcji Łukaszenki w sierpniu. Od tego czasu kraj wyjechało wiele firm i programistów, którzy realizowali zamówienia dla firm europejskich i amerykańskich. W rezultacie PKB i eksport kraju znacznie ucierpiały.

Państwo białoruskie żyje głównie z rosyjskiej ropy: z jednej strony pobiera wysokie opłaty tranzytowe za przesyłki do Europy, z drugiej strony rosyjska ropa jest również przerabiana w rafinerii Moser i eksportowane są produkty naftowe. Ponadto Białoruś, jeden z największych producentów potażu i nawozów, znajduje się na Białorusi.

Z agencją materiałów

Jeszcze: Agencja ratingowa Fitch obniża oczekiwania wobec Białorusi w związku z kryzysem politycznym