Najnowsza prognoza Narodowego Banku Polskiego (NBP) wygląda ponuro: w pierwszym kwartale przyszłego roku PKB ma spaść poniżej 0,5 proc., a inflacja może wzrosnąć do 18,8 proc. W związku z tym polska ludność będzie musiała dostosować się do jednego z największych wzrostów cen w Europie.

Rzeczywiście, inflacja, która w czerwcu wyniosła 15,5%, jest najwyższa od upadku komunizmu w Polsce ponad 30 lat temu.

Według Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) większość inflacji jest spowodowana rosnącymi kosztami żywności i energii, które odpowiadają za 66 proc. wzrostu cen. Ceny konsumpcyjne energii wzrosły o 21,6 proc. od końca 2021 r., ceny usług o 12 proc., a towarów przemysłowych o 10 proc.

Aby ograniczyć inflację, Narodowy Bank podniósł stopy procentowe 10 razy od października zeszłego roku, z 0,1 proc. do 6,5 proc. Ludwik Kotecki z RPP oczekuje, że bank centralny ponownie podniesie stopy procentowe na kolejnym posiedzeniu we wrześniu.

„Inflacja” czy nieudana polityka wewnętrzna?

Obecne podwyżki cen wyraźnie kontrastują ze stabilnością gospodarczą ostatnich 30 lat, z roczną stopą inflacji nieco powyżej 3,5 proc. Polska była również jedynym krajem członkowskim UE, który wyszedł z recesji po kryzysie finansowym z 2008 roku.

Rządzące Prawo i Sprawiedliwość obwinia Kreml o wzrost cen po tym, jak Moskwa ograniczyła eksport gazu ziemnego i zboża w następstwie rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Polska była jednym z pierwszych krajów, od których Moskwa odcięła gaz, a zakaz eksportu zbóż na Ukrainę podniósł ceny żywności.

Lider PiS Jarosław Kaczyński nazwał podwyżki cen „puinflacją” i powiedział, że polityka jego partii odpowiada tylko za trzy do czterech punktów procentowych inflacji.

Dodał, że wszelkie zarzuty opozycji, że winę ponosi PiS, to „niesamowita mistyfikacja”.

Peter Arak, dyrektor finansowanego przez państwo instytutu PIE, podziela stanowisko premiera. Powiedział DW: „Od wybuchu konfliktu oczekiwania inflacyjne zostały zrewidowane z około ośmiu do dziewięciu procent do 13 procent. Ta rewizja jest z pewnością spowodowana „sytuacją inflacyjną”.

Widzę, że zwrócił Pan również uwagę na wzrost płac w ostatnich latach, który zwiększyłby inflację. Te rzeczy miałyby niewiele wspólnego z masowymi programami społecznymi, które zostały wprowadzone pięć lat temu.

złe zarządzanie

Jednak wielu ekspertów uważa, że ​​rząd kierowany przez PiS mógł zrobić więcej, aby zapobiegawczo złagodzić inflację. Anthony Levitas z Brown University w Providence (USA) powiedział, że polski bank centralny reagował „zbyt wolno” na rosnącą inflację, która „wyraźnie zaczęła się od COVID-19 i poprzedzała wojnę”.

„’Inflacja’ to sprytny sposób na obwinianie wroga, którego PiS dziwnie zaniedbało w okresie poprzedzającym wojnę” – powiedział DW.

Polskie postacie opozycji, takie jak Donald Tusk, lider Platformy Obywatelskiej i były premier, obwiniały o podwyżki cen luźną politykę wydatkową rządu PiS. Krytykowali też NBP za tak niechętne rozpoczęcie podnoszenia stóp procentowych, że inflacja do końca 2021 r. faktycznie wzrosła bardzo szybko.

Tusk pytał ostatnio retorycznie: „Co się stało, że w ciągu zaledwie siedmiu lat zmienili Polskę, zamożny i dumny kraj Europy, w kraj, w którym chleb i woda są problemem?”.

W dobie kryzysu koronawirusowego w Polsce rząd PiS wydał 10 mld zł (równowartość 2,2 mld euro) na płatności gotówkowe dla gospodarstw domowych i obniżył podatek VAT od gazu z 23 do 8 proc. Dodatkowo obniżono podatek od paliw. Prezydent Andrzej Duda podpisał niedawno ustawę umożliwiającą kredytobiorcom odroczenie spłaty kredytu hipotecznego o kilka miesięcy.

Koniec z gazem do Polski z Rosji

mieszany obraz

Rafał Beneke, ekonomista z ING Banku w Warszawie, powiedział DW, że polska polityka fiskalna i monetarna jest „z pewnością wysoce dostosowana” do ograniczenia inflacji cen konsumpcyjnych. „Polska wspierała popyt nawet w 2022 roku, kiedy inne gospodarki zaostrzyły politykę monetarną i fiskalną. Tak więc zewnętrzny szok inflacyjny miał doskonałe warunki do wejścia do gospodarki” – powiedział Beneke.

W swojej analizie ekspert ING wyjaśnia dalej, że czynniki zewnętrzne wyjaśniają większość wysokiej inflacji w Polsce. Problem jednak w tym, że „ryzyko trwałej inflacji w Polsce jest wyższe niż w innych gospodarkach regionu czy strefy euro”.

Liam Beach, ekonomista z firmy doradczej Capital Economics, uważa, że ​​obecna sytuacja utrudni bankowi centralnemu powrót do celu inflacyjnego w nadchodzących latach bez gwałtownego spowolnienia w gospodarce. „Polska i inne kraje Europy Środkowo-Wschodniej są niezwykle podatne na ryzyko spirali płacowo-cenowej” – powiedział Beech w rozmowie z DW.

Jak można walczyć z inflacją?

Jak na ironię, gwałtowne spowolnienie w największej gospodarce Europy – Niemczech – może pomóc Polsce obniżyć inflację, twierdzą niektórzy ekonomiści.

– Będzie to miało bezpośredni wpływ na osłabienie popytu zagranicznego, co spowolni polski sektor eksportowy i wpłynie na słabszy rynek pracy, zatrudnienie i popyt wewnętrzny, co spowolni inflację – mówi Beach. Ponadto spowolnienie gospodarcze w Niemczech może zwiększyć obawy o spowolnienie gospodarcze na świecie, co może wpłynąć na ceny surowców i energii, w tym paliw w Polsce.

Jednak Petsch powiedział, że ten scenariusz może również zwiększyć presję inflacyjną w Polsce. „Jeśli inwestorzy obawiają się głębokiej i przedłużającej się recesji w Niemczech, nastroje związane z ryzykiem mogą się pogorszyć, prowadząc do gwałtownej deprecjacji euro i złotego oraz napędzając importowaną inflację”, powiedział Beech, dodając, że na chwilę, ale „Daj jej”.

Jan Szygmontowski, ekonomista polskiej instytucji gospodarczej w Warszawie, wezwał rząd do „zaostrzenia polityki fiskalnej, obniżenia marż dla spółek kontrolowanych przez państwo i wzmocnienia złotego”.

„To zajmie trochę czasu, ale nigdy nie jest za późno” – powiedział DW, dodając, że obecny problem z inflacją odzwierciedla „wieloletnie niepowodzenie Polski w regulowaniu rynków, zmniejszaniu nierówności i inwestowaniu w trwałe zmiany”.

Podkreślił, że ortodoksyjni technokraci w Polsce zwykli wierzyć, że „czarodziejska różdżka podnoszenia stóp procentowych rozwiązuje problemy po stronie podażowej”, podczas gdy obowiązująca ustawa Prawo i Sprawiedliwość uważa, że ​​„przelewy gotówkowe pomogą mniej zamożnym, dopóki rynek się nie dostosuje”.

Ten artykuł został zaadaptowany z języka angielskiego.